Odszkodowanie kojarzy się przede wszystkim z naprawieniem szkody materialnej, czyli polega na zwrocie kosztów naprawy lub wymiany zniszczonych czy uszkodzonych przedmiotów, np. samochodu po wypadku komunikacyjnym.
Obecnie coraz więcej osób utożsamia odszkodowanie z zadośćuczynieniem za szkodę niematerialną, czyli uszczerbek na zdrowiu osoby poszkodowanej. Wszystkie te pojęcia są właściwe, jednak nie wyczerpują tematu, gdyż odszkodowanie należy się nie tylko za straty materialne czy odniesiony uszczerbek na zdrowiu.
W dalszej części artykułu opiszę:
- co to są straty moralne,
- jak udowodnić straty moralne,
- jak napisać wniosek o zadośćuczynienie za straty moralne,
- ile można otrzymać odszkodowania za straty moralne,
- czy warto złożyć pozew o straty moralne.
Straty moralne – co to
Odszkodowania można dochodzić nie tylko za szkody majątkowe czy uszczerbek na zdrowiu, ale również za straty moralne, czyli uraz psychiczny, strach, stres, żal, smutek, depresję, tęsknotę, żałobę czy PTSD, czyli zespół stresu pourazowego, jeżeli zostały one spowodowane na skutek działania osoby trzeciej, np. sprawcy wypadku komunikacyjnego, czy wynikają z błędu medycznego.
Za straty moralne uważa się trwałe zmiany w psychice, która spowodowane są gwałtownym lub przykrym przeżyciem. Wiele osób poszkodowanych czy to na skutek błędów medycznych czy wypadków komunikacyjnych doznaje poza uszczerbkiem na zdrowiu również urazu psychicznego, czyli starty moralnej.
Straty moralne są często bagatelizowane, gdyż nie są tak ewidentnie widoczne i odczuwalne jak uszczerbek na zdrowiu, czy szkody materialne. Zdecydowanie trudniej jest je również wykazać i ocenić. Jednak tylko dlatego, że jest trudniej, nie znaczy, że nie należy się tym zajmować.
Straty moralne w wielu przypadkach są bardziej odczuwalne i pociągają za sobą poważniejsze negatywne skutki dla osoby poszkodowanej niż doznany przez nią uszczerbek na zdrowiu. Proces leczenia i odzyskiwania równowagi psychicznej przez osobę poszkodowaną wskutek błędu medycznego czy wypadku komunikacyjnego również może trwać dłużej niż leczenie doznanego przez tą osobę uszczerbku na zdrowiu.
Straty moralne – przykłady
Straty moralne, podobnie jak uszczerbek na zdrowiu mogą mieć różne natężenie i konsekwencje. Wiele urazów psychicznych o lekkim natężeniu powoduje jedynie niewielkie uczucie stresu, smutku lub żalu nie utrudniając znacząco życia i codziennego funkcjonowania osoby poszkodowanej. Im poważniejsze zdarzenie wywołujące straty moralne tym poważniejsze mogą być jego skutki.
Najpowszechniejszym przykładem starty moralnej jest żałoba po śmierci osoby najbliższej. Przyjmuje się, że żałoba jest naturalną reakcją organizmu człowieka na stratę osoby najbliżej i zazwyczaj powinna trwać od 6 miesięcy do 2 lat. Po tym okresie człowiek powinien wrócić do w miarę normalnego funkcjonowania zarówno na płaszczyźnie rodzinnej, zawodowej jak i towarzyskiej.
Jeżeli po upływie 2 lat osoba poszkodowana nadal nie wróciła do normalnego funkcjonowania to taki trwający ponad 2 lata proces żałoby traktuje się jako przedłużony lub powikłany. Wyjątkowo ciężkie lub długie przechodzenie procesu żałoby może nawet doprowadzić do powstania u osoby poszkodowanej zespołu stresu pourazowego.
Do najpoważniejszych skutków urazu psychicznego zalicza się PTSD, czyli zespół stresu pourazowego. PTSD jest uznawane ze chorobę psychiczną, która wywoływana jest wyjątkowo intensywnym stresującym zdarzeniem, które przekracza możliwości osoby poszkodowanej do radzenia sobie ze stresem i adaptacji do nowej trudnej sytuacji. Do zdarzeń takich można zaliczyć uczestnictwo w katastrofie naturalnej czy wypadku komunikacyjnym lub bycie ofiarą przestępstwa lub błędu medycznego.
Typowe objawy PTSD to:
- napięcie lękowe,
- uczucie wyczerpania,
- poczucie bezradności,
- doświadczanie nawracających, gwałtownych mimowolnych wspomnień traumatycznego wydarzenia tzw. flashbacków lub koszmarów sennych o tematyce związanej z doznaną traumą,
- unikanie sytuacji kojarzących się z doznaną traumą.
W przypadku pojawienia się objawów zespołu stresu pourazowego konieczna jest konsultacja psychologiczna lub psychiatryczna, a po potwierdzeniu diagnozy PTSD, zaleca się psychoterapię oraz farmakoterapię. Często konieczne jest łączne stosowanie obu metod leczenia.
Jak udowodnić straty moralne
Straty moralne, a w szczególności te w postaci PTSD doznane przez osobę poszkodowaną powinny być traktowane jako równie poważny skutek wypadków komunikacyjnych czy błędów medycznych jak stały czy długotrwały uszczerbek na zdrowiu, gdyż konsekwencje urazu psychicznego potrafią być równie poważne, a w wielu wypadkach nawet poważniejsze od konsekwencji urazów fizycznych.
Podobnie jak za skutki urazów fizycznych, za żałobę po stracie osoby najbliższej czy PTSD oraz łagodniejsze urazy psychiczne osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych, czy ofiarom błędów medycznych należy się zadośćuczynienie za doznaną krzywdę.
Roszczenie o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę przejawiającą się w formie strat moralnych czy PTSD można zgłosić w ramach polisy OC, tak samo jak odszkodowanie za straty materialne czy uszczerbek na zdrowiu.
W celu wykazania i udokumentowania istnienia strat moralnych oraz ich intensywności należy:
- dokładnie opisać jego objawy i skutki;
- wnioskować o przeprowadzenie badania osoby poszkodowanej przez biegłego psychologa lub psychiatrę;
- załączyć dokumentację z leczenia psychologicznego lub psychiatrycznego.
Wniosek o zadośćuczynienie za straty moralne wzór
Wniosek o odszkodowanie czy zadośćuczynienie za straty moralne należy zgłosić bezpośrednio do ubezpieczyciela, u którego sprawca szkody, czyli szpital, w którym doszło do błędu lekarskiego lub pojazd winny spowodowania wypadku komunikacyjnego posiadał wykupioną polisę OC.
Wzór wniosku o zadośćuczynienie za straty moralne powinien zawierać:
- dane osoby poszkodowanej;
- dane oraz nr polisy sprawcy szkody;
- dokładne kwoty roszczeń dochodzonych z tytułu doznanych strat moralnych;
- nr rachunku bankowego, na który ma być wypłacone odszkodowanie;
- opis wpływu szkody na życie i funkcjonowanie osoby poszkodowanej;
- dowody na poparcie zgłoszonych roszczeń;
- własnoręczny podpis osoby poszkodowanej.
Wniosek o zadośćuczynienie za straty moralne należy przygotować pisemnie, a następnie przesłać go do ubezpieczyciela mailem lub przesyłką poleconą. Na zgłoszenie szkody związane z doznanymi stratami moralnymi jest czas, dopóki dane roszczenia nie są przedawnione, czyli w przypadku błędów medycznych jest to od 3 do 10 lat, natomiast w przypadku wypadków drogowych termin przedawnienia wynosi zazwyczaj aż 20 lat od daty zdarzenia.
Ile odszkodowania za straty moralne
Wykazanie strat moralnych, a w szczególności PTSD u osób poszkodowanych jest podstawą do uzyskania zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. W zależności od stopnia intensywności odczuwanych strat moralnych oraz ich objawów i skutków dla funkcjonowania osoby poszkodowanej kwoty zasądzane w tego rodzaju sprawach wahają się od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych.
Poniżej wskażę przykładowo, ile odszkodowania można otrzymać za straty moralne polegające na:
- 5-20 tys. zł za stres związany z prowadzeniem samochodu lub przechodzeniem przez przejście dla pieszych po wypadku komunikacyjnym;
- 50-200 tys. zł za śmierć osoby najbliższej w zależności od łączącej te osoby relacji i stopnia pokrewieństwa;
- 50-500 tys. zł za silny stres pourazowy uniemożliwiający normalnie funkcjonowanie osoby poszkodowanej czy skutkujący koniecznością długotrwałego leczenia w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym.
Starty moralne mogą stanowić również podstawę do dochodzenia stałej renty wyrównawczej na rzecz osoby poszkodowanej, jeżeli skutkują trwałym upośledzeniem jej codziennego funkcjonowania lub zdolności do pracy, np. na skutek depresji czy zespołu stresu pourazowego.
Pozew o odszkodowanie za straty moralne
Tak jak wskazywałem wcześniej, odszkodowanie za straty moralne jest dużo trudniejsze do uzyskania niż za starty materialne czy doznany uszczerbek na zdrowiu. Bardzo często zdarza się, że roszczenia o odszkodowanie za straty moralne nie są uznawane przez ubezpieczyciela w ramach polisy OC sprawcy szkody, albo za doznane straty moralne ubezpieczyciel wypłaca jedynie symboliczne odszkodowanie.
Od decyzji ubezpieczyciela odmawiającej wypłaty odszkodowania za straty moralne lub przyznającej zaniżone odszkodowanie za straty moralne koniecznie należy się odwołać. Odwołanie złożone bezpośrednio do ubezpieczyciela w przypadku roszczeń o odszkodowanie za straty moralne rzadko kiedy przynosi znaczącą zmianę zaskarżonej decyzji.
Znacznie lepszym rozwiązaniem jest pozew o odszkodowanie za straty moralne, który składa się przeciwko ubezpieczycielowi do sądu cywilnego. Po otrzymaniu pozwu o odszkodowanie, w zdecydowanej większości przypadków ubezpieczyciel jeszcze przed pierwszą rozprawą proponuje zawarcie ugody w sprawie oferując znacznie wyższe kwoty odszkodowania za straty moralne niż przed wszczęciem postępowania sądowego. W ramach zawartej ugody z ubezpieczycielem można też otrzymać zwrot całości opłaty od pozwu, która jest niezbędna do wszczęcia postępowania przed sądem cywilnym.
Złożenie pozwu o odszkodowanie za straty moralne jest jednak znacznie trudniejszą czynnością, niż przygotowanie odwołania od decyzji ubezpieczyciela, dlatego też warto rozważyć powierzenie przygotowania pozwu oraz poprowadzenia sprawy przed sądem cywilnym adwokatowi mającemu doświadczenie w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych.
Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:
- telefonicznie pod nr 607 223 420
- mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl
Adwokat Michał Miller
Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje
Szanowni Państwo,
zachęcam do komentowania powyższego artykułu lub zadawania dodatkowych pytań, które pojawią się w związku z jego lekturą.
Na wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w możliwie jak najkrótszym czasie.
Szanujemy prywatność naszych Czytelników, więc przy komentarzu nie pojawią się żadne Państwa dane w tym adres email.
dzień dobry
Zastanawiam się, czy po 4 latach mogę ubiegać się w sądzie o odszkodowanie/zadośćuczynienie za krzywdy psychiczne. 4 lata temu sąd skazał byłego partnera za znęcanie się nade mną fizyczne i psychiczne, stalking, przyznał 15K rekompensaty. Jednak od tamtego czasu leczę się psychiatrycznie z depresji, która powstała w wyniku zespołu stresu pourazowego. Do teraz biorę leki i uczestniczę w psychoterapii. Mam do dziś lęki, wycofałam się z życia towarzyskiego, boję się ułożyć sobie życie, więc tym samym samodzielnie wychowuję córki. Jak Pan to widzi? Warto drugi raz to przeżywać? Są szanse na powodzenie w tej sprawie?
Szanowna Pani,
jeżeli wyrok, o którym Pani pisze wydał sąd karny to jest jeszcze możliwość ubiegania się przed sądem cywilnym o dodatkowe zadośćuczynienie za krzywdy psychiczne. Bez wyroku karnego sprawa niestety będzie już przedawniona.
Na podstawie opisanych przez Panią skutków jak najbardziej widzę zasadność złożenia dodatkowych roszczeń przeciwko byłemu partnerowi, oczywiście jeżeli jest on wypłacalny.
Musi być Pani jednak świadoma, że w trakcie procesu będzie Pani musiała ponownie o wszystkim opowiedzieć i dodatkowo poddać się badaniu psychologa i psychiatry.
Panie Michale mam takie pytanie: Podpisałem umowę o pracę z agencją zatrudnienia. Przeszedłem pozytywnie rekrutację, pojechałem do pracy w Niemczech jako brygadzista niepracujący. Na miejscu okazało się że skierowano mnie do pracy fizycznej w niemieckiej firmie. Koordynator polski w Niemczech przyznał mi rację, ale po 3 dniach kazał mi wracać do domu. Poniosłem koszty wyjazdu własnym pojazdem, które były uzgodnione w umowie i miały być niepłatne. Zażądałem zwrotu kosztów za 2600 kilometrów w kwocie 2000 zł. Nie przyznano mi ich. Przed wyjazdem pracowałem jako kierownik budowy w Polsce, lecz wypowiedziałem umowę, ponieważ dostałem korzystniejszy kontrakt bo 28 Euro brutto na godzinę. Obecnie jestem bez pracy i bez środków do życia. Czy mogę ubiegać się o odszkodowanie za poniesione straty, także moralne ? Jeśli tak, to w jakiej wysokości ? Dodam, że po miesiącu trafiłem do szpitala z podejrzeniem udaru mózgu. To co mnie spotkało, bardzo ciężko przeżyłem emocjonalnie. Czy ta sytuacja jest podstawą do ubiegania się o jakiekolwiek odszkodowanie od tej Agencji Pracy ? Oczywiście mam pełną umowę podpisaną przez obie strony.
Szanowny Panie,
niestety nie prowadzimy spraw z zakresu prawa pracy, a jedynie sprawy dotyczące odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, więc nie mogę podpowiedzieć czy w tej sytuacji należy się Panu odszkodowanie za niewywiązanie się z umowy przez pracodawcę, ale zachęcam do poszukania adwokata specjalizującego w tym zakresie, gdyż zakładam że powinny być na to szanse.
Dopiero po uzyskaniu świadczeń z tytułu nienależytego wykonania umowy przez pracodawcę można by dochodzić roszczeń z tytułu strat moralnych.