Prawa Pacjenta

Każdemu pacjentowi podejmującemu leczenie w Polsce przysługuje szereg praw, których przestrzeganie jest ustawowym obowiązkiem wszystkich osób uczestniczących w udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Obowiązek przestrzegania Praw Pacjenta dotyczy więc nie tylko lekarzy czy pielęgniarek, ale również pozostałych pracowników szpitali, przychodni oraz gabinetów lekarskich, w tym pracowników administracyjnych.

Artykuł ten ma na celu dokładne opisanie problematyki Praw Pacjenta, a szczególnie zagadnień takich jak:

• Ustawa o Prawach Pacjenta;
• Jakie są Prawa Pacjenta;
• Co to jest Karta Praw Pacjenta;
• W jakich ustawach uregulowane są poszczególne Prawa Pacjenta.

Ustawa o Prawach Pacjenta

Prawa Pacjenta zostały uregulowane w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz szeregu ustaw szczególnych, a przede wszystkim w ustawie o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Ustawa o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta została uchwalona w dniu 6 listopada 2008 r., a w jej treści znajdziemy przepisy określające:

• Prawa Pacjenta;
• Zasady udostępniania dokumentacji medycznej;
• Obowiązki podmiotów udzielających świadczeń zdrowotnych związane z prawami pacjenta;
• Tryb powoływania, odwoływania i kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta;
• Postępowanie w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów;
• Zasady i tryb ustalania odszkodowania i zadośćuczynienia w przypadku zdarzeń medycznych.

Jakie są Prawa Pacjenta

W ustawie o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zostały uregulowane najważniejsze Prawa Pacjenta, do których zaliczamy:

• Prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych – daje pacjentowi prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych:
  • odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej,
  • udzielanych z należytą starannością,
  • udzielanych natychmiastowo w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia,
  • oraz do przejrzystej, obiektywnej i opartej na kryteriach medycznych, procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń zdrowotnych.
• Prawo pacjenta do informacji – stanowi, że pacjent ma prawo do informacji o:
  • swoim stanie zdrowia,
  • rodzaju i zakresie świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot medyczny,
  • jego pielęgnacji i zabiegach pielęgniarskich;
  • oraz do udzielenia lub ograniczenia dostępu do tych informacji osobom trzecim.
• Prawo do zgłaszania działań niepożądanych produktów leczniczych – jest podstawą do zgłaszania przez pacjenta osobom wykonującym zawód medyczny, Prezesowi Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych lub podmiotowi odpowiedzialnemu za wprowadzenie produktu leczniczego do obrotu danego działania niepożądanego produktu leczniczego, którego doświadczył pacjent.
• Prawo pacjenta do tajemnicy informacji z nim związanych – nakłada na osoby wykonujące zawód medyczny obowiązek zachowania w tajemnicy informacji związanych z pacjentem, a w szczególności ze stanem jego zdrowia oraz reguluje procedurę udzielenia zgody na ujawnienie tajemnicy o stanie zdrowia pacjenta.
• Prawo pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych – zobowiązuje lekarzy do udzielenia pacjentowi szczegółowej, zrozumiałej i rzetelnej informacji odnośnie zakresu udzielanych mu świadczeń zdrowotnych, ryzyka z tym związanego i ewentualnych możliwych powikłań, a następnie uzyskania zgody pacjenta na ich wykonanie. Świadczenia zdrowotne mogą być udzielone pacjentowi bez jego zgody jedynie w wyjątkowych przypadkach.
• Prawo do poszanowania intymności i godności pacjenta – ma na celu zapewnienie pacjentowi w trakcie procesu leczenia w szczególności:
  • prywatności i godności,
  • prawa do leczenia bólu,
  • obecności osoby bliskiej.
• Prawo pacjenta do dokumentacji medycznej – nakłada na podmioty lecznicze obowiązek prowadzenia, przechowywania i udostępniania dokumentacji medycznej, a także zapewnienia ochrony danych pacjenta zawartych w dokumentacji medycznej. Ustala również dokładne wytyczne i standardy w tym zakresie.
• Prawo pacjenta do zgłoszenia sprzeciwu wobec opinii albo orzeczenia lekarza – stanowi, że pacjent może wnieść sprzeciw wobec opinii albo orzeczenia lekarza lub komisji lekarskiej, jeżeli opinia albo orzeczenie ma wpływ na prawa lub obowiązki pacjenta wynikające z przepisów prawa oraz reguluje procedurę odwoławczą w tym zakresie.
• Prawo pacjenta do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego – gwarantuje pacjentowi w czasie pobytu w szpitalu, sanatorium lub innej placówce leczniczej możliwość kontaktu osobistego, telefonicznego oraz korespondencyjnego z osobami najbliższymi lub podjęcie przez pacjenta decyzji o odmowie takiego kontaktu. Uprawnia również pacjenta do zorganizowania we własnym zakresie lub na własny koszt dodatkowej opieki pielęgnacyjnej.
• Prawo pacjenta do opieki duszpasterskiej – gwarantuje pacjentowi dostęp do opieki duszpasterskiej w trakcie procesu leczenia oraz kontakt z duchownym wybranego wyznania w sytuacji pogorszenia się stanu zdrowia pacjenta lub zagrożenia jego życia.
• Prawo pacjenta do przechowywania rzeczy wartościowych w depozycie – zapewnia pacjentowi w czasie leczenia w szpitalu, sanatorium lub innej placówce medycznej możliwość bezpłatnego przechowywania jego rzeczy wartościowych w bezpiecznym depozycie.

Powyżej zostały wymienione najważniejsze Prawa Pacjenta wynikające bezpośrednio z ustawy o Prawach Pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta. Nie są to jednak wszystkie prawa, które przysługują pacjentowi, gdyż praktycznie każda ustawa o tematyce medycznej ustanawia dodatkowe Prawa Pacjenta związane ściśle z przedmiotem jej regulacji.

Karta Praw Pacjenta

Karta Praw Pacjenta jest dokumentem, który powinien być udostępniony w każdej placówce medycznej i ma na celu pomoc pacjentowi w poznaniu przysługujących mu praw i zebranie wszystkich Praw Pacjenta uregulowanych w wielu różnych ustawach w jednym dokumencie.

W Karcie Praw Pacjenta nie znajdą Państwo żadnych nowych czy dodatkowych praw pacjenta, natomiast dzięki zebraniu w jednym miejscu i tematycznym pogrupowaniu istniejących Praw Pacjenta w znaczący sposób ułatwia ona pacjentowi znalezienie przepisów, które dotyczą go w danej sytuacji.

Prawa Pacjenta w szpitalu

Prawa Pacjenta zebrane w Karcie Praw Pacjenta zostały pogrupowane w następujący sposób:

• Część ogólna, która zawiera Prawa Pacjenta przysługujące każdemu pacjentowi niezależnie od tego czy:
  • leczenie odbywa się szpitalu, przychodni czy innej placówce zdrowotnej;
  • usługi medyczne są świadczone w publicznych czy prywatnych placówkach medycznych;
  • pomoc medyczna jest udzielana na podstawie powszechnego ubezpieczenia czy dodatkowo płatnej polisy medycznej.
• Prawa Pacjenta w zakładach opieki zdrowotnej np: w przychodni, ośrodku zdrowia, poradni, ambulatorium;
• Prawa Pacjenta w szpitalu;
• Prawa Pacjenta w szpitalu psychiatrycznym, w tym związane z;
  • przyjęciem do szpitala psychiatrycznego za zgodą pacjenta;
  • przyjęciem do szpitala psychiatrycznego bez zgody pacjenta;
  • hospitalizacją w szpitalu psychiatrycznym.
• Prawa dziecka w trakcie udzielania świadczeń zdrowotnych.

Prawa Pacjenta – ustawy

Karta Praw Pacjenta zawiera spis wszystkich praw przysługujących pacjentom na podstawie następujących aktów prawnych:

• Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r;
• ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 r.;
• ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z dnia 27 sierpnia 2004 r.;
• ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 5 grudnia 1996 r.;
• ustawa o zawodach pielęgniarki i położnej z dnia 5 lipca 1996 r.;
• ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r.;
• ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów z dnia 1 lipca 2005 r.;
• ustawa Prawo farmaceutyczne z dnia 6 września 2001 r. -;
• ustawa o diagnostyce laboratoryjnej z dnia 27 lipca 2001 r.;
• ustawa o izbach lekarskich z dnia 17 maja 1989 r.;
• ustawa o samorządzie pielęgniarek i położnych z dnia 19 kwietnia 1991 r.;
• ustawy o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r.;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej oraz sposobu jej przetwarzania z dnia 21 grudnia 2006 r.;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie sposobu stosowania przymusu bezpośredniego z dnia 23 sierpnia 1995 r.;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie wykazu świadczeń zdrowotnych wymagających odrębnej zgody pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego z dnia 4 sierpnia 1995 r.;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z dnia 6 października 2005 r.;
• rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie sposobu prowadzenia badań klinicznych z udziałem małoletnich z dnia 30 kwietnia 2004 r.

Po przeczytaniu niniejszego artykułu znają już Państwo najważniejsze prawa jakie przysługują pacjentowi w trakcie leczenia oraz wiedzą Państwo, gdzie szukać szczegółowych przepisów na ten temat.

W kolejnych moich artykułach wyjaśnię natomiast:

• jak w praktyce wygląda przestrzeganie Praw Pacjenta w Polsce i jakich świadczeń można dochodzić za naruszenie Praw Pacjenta;
• kim jest Rzecznik Praw Pacjenta i jakie ma uprawnienia.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 607 223 420
• mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje