Strona główna » Współwina a odszkodowanie z OC

Współwina a odszkodowanie z OC

Współwina a odszkodowanie z OC

Współwina osoby poszkodowanej zwana jest też przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody. Współwina polega na niewłaściwym zachowaniu się osoby poszkodowanej, na skutek, którego dochodzi do zwiększenia rozmiaru szkody lub powstania dodatkowych szkód.

Głównym skutkiem współwiny osoby poszkodowanej jest obniżenie należnych jej z polisy OC sprawcy zdarzenia odszkodowania lub zadośćuczynienia o ustalony procent przyczynienia się do powstania szkody.

W dalszej części artykułu wyjaśnię dokładnie:

  • Czym jest przyczynienie się do wypadku;
  • Jak ustalić zakres współwiny osoby poszkodowanej;
  • Jaki jest wpływ współwiny na wysokość odszkodowania z OC;
  • Opiszę na przykładzie przyczynienie się do wypadku osoby poszkodowanej.

 

Przyczynienie się do wypadku

 

Instytucja przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody została uregulowana w art. 362 kodeksu cywilnego zgodnie z którym: „jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.

Przepis ten znajduje odpowiednie zastosowanie w praktyce dochodzenia odszkodowania, zadośćuczynienia lub renty z polisy OC sprawcy zdarzenia, zarówno na etapie uznania i określenia wysokości szkody przez zakład ubezpieczeń, jak również na etapie dochodzenia roszczeń przed sądem.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że:

  • O rozmiarach zmniejszenia odszkodowania z uwagi na przyczynienie się poszkodowanego do powstania szkody decydują okoliczności wskazane w art. 362 k.c. w tym m.in. stopień winy obu stron. – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 października 1972 r., sygn. akt I CR 354/72;
  • Przyczynienie się do wypadku nie może jednakże prowadzić do oddalenia powództwa w całości. – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1981 r., sygn. akt II CR 237/81;
  • Przyczynienie się poszkodowanego do zaistnienia wypadku ma wpływ na wysokość przyznanego zadośćuczynienia. – Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2005 r., sygn. akt VI Ca 663/05.

Jak wynika z powyższego, w przypadku przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, zarówno zakład ubezpieczeń jak i sąd mają prawo obniżyć należne poszkodowanemu odszkodowanie czy zadośćuczynienie stosownie do stopnia jego przyczynienia do spowodowania wypadku i zwiększenia rozmiaru szkody powstałej na skutek wypadku.

Nie jest to jednak obowiązek sądu czy zakładu ubezpieczeń by obniżyć odszkodowanie w każdej sytuacji, w której poszkodowany przyczynił się do zwiększenia rozmiaru szkody lub do jej powstania.

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego:

  • Ustalenie przyczynienia się poszkodowanego nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia odszkodowania, ani nie przesądza o stopniu tego zmniejszenia. Przyczynieniem się poszkodowanego jest także jego zachowanie, które pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą wyrządzoną przez inną osobę. – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 r., sygn. akt IV CSK 241/09;
  • Dopuszczalne jest wyjątkowo skorzystanie przez sąd z możliwości odstąpienia do zmniejszenia odszkodowania pomimo przyczynienia się pokrzywdzonego do powstania szkody, gdy – ze względu na okoliczności danego wypadku – zmniejszenie obowiązku naprawienia szkody pomimo przyczynienia się poszkodowanego może pozostawać w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego. – wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 3 sierpnia 2006 r., sygn. akt IV CSK 118/06.

 

Wypłata odszkodowania przy współwinie

 

Współwina osoby poszkodowanej wpływa bezpośrednio na wysokość odszkodowania czy zadośćuczynienia należnego z polisy OC sprawcy. W praktyce najczęściej ustala się konkretny procent przyczynienia, o który obniża się należne poszkodowanemu odszkodowanie.

Jak wskazał Sąd Najwyższy: „Poszkodowany bierze z natury rzeczy udział w zdarzeniu, z którego wynika dla niego szkoda. Stąd użycie przez ustawodawcę w treści art. 362 KC sformułowania: „jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody”, zmusza do badania czy zachowanie się poszkodowanego (działanie lub zaniechanie) pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą. Współwina poszkodowanego musi zatem być ograniczona jedynie do normalnych następstw działania lub zaniechania, które kreują przyczynienie się do szkody. Przyczynienie się występuje, gdy w wyniku badania stanu faktycznego sprawy dochodzi się do wniosku, że bez udziału poszkodowanego szkoda hipotetycznie nie powstałaby lub nie przybrałaby rozmiarów, które ostatecznie w rzeczywistości osiągnęła. Niesłuszne byłoby miarkowanie odszkodowania, gdyby szkoda przybrała rzeczywistą postać wskutek samego zachowania się sprawcy szkody.” – wyrok Sądu Najwyższego, z dnia 18 lutego 2009 r., sygn. akt II PK 154/08,

Aby lepiej zobrazować tą sytuację posłużę się następującym przykładem:

Jan Kowalski wracał wieczorem z pracy do domu. Mieszka na przedmieściach dużego miasta i do domu dojeżdża lokalną nie oświetloną drogą bez chodników i pobocza. Jechał z przepisową prędkością, jednak jego widoczność była w znacznym stopniu ograniczona z uwagi na fakt, że było już ciemno, a droga nie była oświetlona. W pewnym momencie pod koła samochodu Jana Kowalskiego wyjechał rowerzysta Piotr Nowak, którego Jan Kowalski nie zdołał wyminąć i w konsekwencji potrącił powodując u niego złamanie lewej ręki oraz nogi i zniszczenie roweru. Piotr Nowak nie posiadał jednak na sobie odblaskowej kamizelki, a jego rower nie był zaopatrzony w żadne światła, ponadto rowerzysta wyjechał pod koła samochodu prowadzonego przez Jana Kowalskiego by ominąć stojącego przy drodze psa. Sąd rozpoznał powództwo Piotra Nowaka i ustalił kwotę należnego mu odszkodowania na 60.000 zł, a stopień jego przyczynienia na 25 %. W związku z tym należna Piotrowi Nowakowi kwota odszkodowania to 60.000 zł – 15.000 zł (25% z 60.000 zł) czyli 45.000 zł.

Współwina Piotra Nowaka polega w tym wypadku na braku odblaskowej odzieży i oświetlenia roweru co uniemożliwiło Janowi Kowalskiemu odpowiednio wczesne zauważenie rowerzysty i wykonanie manewru obronnego w postaci wyminięcia rowerzysty.

Oczywiście należy podkreślić, że określenie udziału współwiny poszkodowanego w powstaniu szkody jest w dużej mierze ocenne i powoduje, że bardzo często niesłusznie obniża się należne poszkodowanemu odszkodowanie lub zadośćuczynienie nawet o kilkadziesiąt procent.

Zjawisko to szczególnie często występuje w postępowaniu likwidacyjnym prowadzonym przez zakłady ubezpieczeń, które bezpodstawnie zawyżają procent przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody, często nawet dwukrotnie.

W takich przypadkach należy wystąpić z powództwem do sądu, który może obniżyć przyjęte przez zakład ubezpieczeń przyczynienie lub w ogóle go nie uwzględnić, gdyż w postępowaniu sądowym to zakład ubezpieczeń musi udowodnić, czy i w jakim stopniu poszkodowany przyczynił się do powstania szkody.

 

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje

1 komentarz do “Współwina a odszkodowanie z OC”

  1. Szanowni Państwo,

    zachęcam do komentowania powyższego artykułu lub zadawania dodatkowych pytań, które pojawią się w związku z jego lekturą.

    Na wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w możliwie jak najkrótszym czasie.

    Szanujemy prywatność naszych Czytelników, więc przy komentarzu nie pojawią się żadne Państwa dane w tym adres email.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*