Renta

Powszechnie wiadomym jest, że za szkody poniesione w wyniku błędu medycznego poszkodowanemu należy się odszkodowanie. Większość osób przez pojęcie odszkodowania rozumie jednorazową kwotę pieniężną, za którą poszkodowany może naprawić poniesione przez siebie szkody majątkowe. W rzeczywistości pojęcie odszkodowania jest znacznie szersze i zawiera w sobie również możliwość dochodzenia renty.

Renta to okresowe świadczenie pieniężne wypłacane regularnie przez sprawcę szkody lub ubezpieczyciela na podstawie polisy OC osobom poszkodowanym, które są czasowo lub stale niezdolne do wykonywania pracy zawodowej lub na skutek poniesionej szkody zwiększyły się ich potrzeby lub wymagają stałego prywatnego leczenia, rehabilitacji albo pomocy osób trzecich.  

Prawo do renty

Prawo do renty przysługuje każdej osobie, która na skutek szkody odniesionej w związku z błędem medycznym lub wypadkiem komunikacyjnym nie powróciła do pełnej sprawności sprzed zdarzenia.

Podstawą do przyznania renty jest trwała lub okresowa szkoda osoby poszkodowanej, skutkująca wzrostem potrzeb osoby poszkodowanej, co przekłada się na ponoszenie przez nią wyższych kosztów codziennego funkcjonowania lub utratą choćby częściową możliwości wykonywania pracy zarobkowej, co skutkuje zmniejszeniem się osiąganych przez nią dochodów.

Prawo do renty przysługuje osobie poszkodowanej w stosunku do sprawcy szkody lub ubezpieczyciela, u którego sprawca szkody posiadał w chwili zdarzenia wykupioną polisę OC.

Z zagadnieniem prawa do renty, wiąże się ściśle zagadnienie po jakim czasie roszczenie o rentę ulega przedawnieniu. Prawo do renty jak każde inne roszczenie okresowe podlega zgodnie z treścią art. 118 kodeksu cywilnego trzyletniemu okresowi przedawnienia. W związku z tym co do zasady renty można domagać się tylko za okres trzech lat wstecz od daty ustalenia prawa do renty.

Ponadto, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 5 listopada 1987 r. (III CZP 63/87, OSPiKA 1989, nr 2, poz. 32 z glosą Z. Policzkiewicz) wyraził pogląd, że uprawnienie do żądania zmiany wysokości renty nie ulega przedawnieniu i że uprawniony może z niego skorzystać nawet po upływie wielu lat od wystąpienia zdarzenia uzasadniającego takie żądanie.

Rodzaje rent

Polskie prawo przewiduje kilka rodzajów renty należnej osobie poszkodowanej z polisy OC szpitala, lekarza lub sprawcy wypadku komunikacyjnego, wśród których wyróżnia się:  

Renta na zwiększone potrzeby 

W wyniku obrażeń odniesionych przez osobę poszkodowaną na skutek błędu medycznego bardzo często zwiększają się jej potrzeby, z tytułu koniecznego do odbycia procesu leczenia i rehabilitacji.

Najczęściej są one związane z koniecznością zapewnienia osobie poszkodowanej stałej lub czasowej opieki lub dodatkowymi wydatkami na leczenie, takimi jak wizyty i zabiegi w prywatnych placówkach służby zdrowia, zabiegi rehabilitacji lub regularnie przyjmowane leki nie refundowane przez NFZ; 

Renta za zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość

Celem tej renty jest rekompensata tych skutków błędu medycznego, które pogarszają perspektywy osoby poszkodowanej na przyszłość. Najlepiej będzie to zobrazować na następującym przykładzie:

Jan Kowalski w chwili zdarzenia miał 19 lat i był obiecującym młodym piosenkarzem. W wyniku błędu lekarskiego doznał trwałego uszkodzenia strun głosowych, które co prawda po skomplikowanych operacjach i długotrwałym procesie rehabilitacji nie utrudnia mu normalnego funkcjonowania, jednak uniemożliwia mu śpiewanie, gdyż nie jest w stanie osiągnąć wcześniejszej barwy głosu. Jan Kowalski stracił możliwość zrobienia kariery jako piosenkarz i z tego tytułu należy mu się renta.  

Renta z tytułu utraconego dochodu 

Renta ta przysługuje w sytuacji, w której w wyniku wypadku osoba poszkodowana utraciła możliwość wykonywania pracy zarobkowej. Aby roszczenie o rentę z tytułu utraconego dochodu było zasadne muszą zostać spełnione łącznie dwie przesłanki.

Po pierwsze musi zostać stwierdzone, że poszkodowany całkowicie lub częściowo utracił zdolność do pracy zarobkowej, czyli nie może wykonywać dotychczasowej pracy albo może ją wykonywać w mniejszym zakresie niż dotychczas.

Po drugie utrata możliwości wykonywania pracy musi generować po jego stronie zmniejszenie dochodów. Zakład ubezpieczeń, w którym szpital lub lekarz miał wykupioną polisę OC ma obowiązek przyznać rentę do wysokości odpowiadającej części utraconego dochodu, jaka jest następstwem skutków błędu medycznego; 

Renta alimentacyjna

Renta alimentacyjna przysługuje osobom, którym zmarły przed śmiercią regularnie dostarczał środków do życia. Po śmierci osoby poszkodowanej w wyniku błędu medycznego o tego typu rentę mogą zwrócić się do ubezpieczyciela szpitala lub lekarza przede wszystkim dzieci zmarłego oraz w niektórych wypadkach jego małżonek czy konkubent, rodzice, a także inne bliskie osoby utrzymywane przez zmarłą osobę poszkodowaną; 

Ponadto osoba poszkodowana ma prawo zażądać przyznania zamiast renty jednorazowego odszkodowania, czyli tzw. kapitalizacji renty.

Kapitalizacja renty jest najczęściej stosowana w przypadku, gdy osoba poszkodowana stała się inwalidą, a jednorazowe odszkodowanie ułatwi jej reorganizację życia poprzez przyuczenie do wykonywania nowego zawodu lub dokonanie inwestycji, które zabezpieczą finansowo jej przyszłość.

Dokładne wyjaśnienie poszczególnych rodzajów renty oraz kapitalizacji renty zostaną opisane w kolejnych moich artykułach.

Jak starać się o rentę

Renta jest zdecydowanie najtrudniejszym do uzyskania roszczeniem odszkodowawczym jakiego można dochodzić z polisy OC sprawcy. Do uzyskania prawa do renty od ubezpieczyciela praktycznie w każdym przypadku niezbędnym będzie złożenie pozwu o rentę do sądu cywilnego.

Dzieje się tak dlatego, iż nawet niewielka renta jest ogromnym kosztem dla ubezpieczyciela, przede wszystkim dlatego że jako roszczenie okresowe jest wypłacana cyklicznie co miesiąc w większości przypadków, aż do końca życia osoby poszkodowanej.

Suma comiesięcznych nawet niewielkich kwot wypłacanych tytułem renty od dnia zdarzenia do końca życia osoby poszkodowanej daje naprawdę wysokie sumy.

Dla przykładu renta miesięczna w wysokości zaledwie 500,00 zł przyznana kobiecie w wieku 30 lat skutkuje konicznością wypłaty przez ubezpieczyciela świadczeń w łącznej wysokości ok. 318.000,00 zł.

Poza kosztem wypłaty samego świadczenia rentowego dodatkowym kosztem dla ubezpieczyciela jest konieczność obsługi tego roszczenia, czyli zatrudnienia pracownika, który będzie pilnował regularnej wypłaty co miesięcznej renty na rzecz osoby poszkodowanej i rozpatrywał wnioski o waloryzację renty czy podwyższenie renty.

Ponadto każde roszczenie rentowe skutkuje dla ubezpieczyciela koniecznością posiadania odpowiedniej rezerwy na wypłatę tego świadczenia, co generuje dodatkowe koszty i wpływa na wyniki finansowe danego towarzystwa ubezpieczeń.

Wniosek o rentę

Pierwszym krokiem w celu uzyskania prawa do renty jest złożenie do ubezpieczyciela odpowiedzialnego za szkodę na podstawie polisy OC sprawcy, wniosku o rentę.

Wniosek o rentę można:

• złożyć w ramach zgłoszenia szkody do ubezpieczyciela,
• dołączyć go odwołania od decyzji ubezpieczyciela;
• złożyć samodzielny wniosek o rentę w dowolnym czasie po powstaniu szkody, nawet po uzyskaniu odszkodowania i zadośćuczynienia.

We wniosku o rentę należy wskazać:

• sprawcę szkody;
• nr polisy OC;
• dane osoby poszkodowanej;
• wysokość żądanej renty;
• podstawę należnej renty – zwiększone potrzeby, utracone dochody lub renta alimentacyjna.
• argumentację potwierdzającą zasadność zgłoszonego roszczenia o rentę.

Wniosek o rentę należy wysłać do właściwego ubezpieczyciela listem poleconym lub w formie skanu za pośrednictwem poczty email.

Dokumenty do renty

Do wniosku o rentę należy załączyć dokumenty potwierdzające:

• odpowiedzialność sprawcy szkody;
• aktualny stan zdrowia osoby poszkodowanej – dokumentacja medyczna;
• koszty niezbędnego leczenia, rehabilitacji czy opieki osób trzecich nad osobą poszkodowaną w przypadku renty na zwiększone potrzeby;
• kwotę o jaką zmniejszyły się dochody osoby poszkodowanej, z uwzględnieniem przyznanych świadczeń z ZUS, w przypadku renty z tytułu utraconych zarobków;
• pogorszenie sytuacji materialnej rodziny w przypadku renty alimentacyjnej.

Dodatkowo poza przedłożonymi dokumentami, we wniosku o rentę warto zawnioskować o powołanie komisji lekarskiej która oceni stan zdrowia osoby poszkodowanej, jej perspektywy powrotu do sprawności na przyszłość oraz zasadność zgłoszonych roszczeń o rentę.

Wysokość renty

Wysokość renty zależy od wielu czynników, takich jak:

• stopień uszczerbku na zdrowiu osoby poszkodowanej;
• konieczności prowadzenia prywatnego leczenia lub rehabilitacji;
• stałego przyjmowania leków lub korzystania ze sprzętu medycznego;
• zakresu niezbędnej pomocy osób trzecich;
• różnicy w osiąganych dochodach czy sytuacji materialnej rodziny przed i po dacie powstania szkody.

Niektóre z tych czynników generują koszty lub straty dla osoby poszkodowanej w stałej wysokości, jednak w większości przypadków, jak np. koszty leczenia, czy koszty opieki osoby trzeciej ich cena rośnie wraz z upływem czasu, co stanowi podstawę do podwyższenia renty.

Wielokrotnie spotykam się z pytaniami od osób poszkodowanych czy jest możliwa waloryzacja lub podwyższenie renty przyznanej w ramach polisy OC sprawcy szkody?

Zagadnienie to jest bardzo ciekawe, jednak w praktyce mało osób zwraca na nie uwagę i zajmuje się tym tematem. To błąd, gdyż renta przyznana w ramach polisy OC, jak każde inne świadczenie okresowe podlega podwyższeniu lub waloryzacji, a więc można i należy wnosić o zwiększenie jej wysokości, jeżeli zaszły ku temu podstawy.

Podwyższenie renty

Podstawy do podwyższenia renty przyznanej w ramach polisy OC sprawcy, będą oczywiście różne, w zależności od rodzaju renty, jaka została przyznana osobie poszkodowanej.

Dla przykładu:

• jeżeli osoba poszkodowana dostaje z polisy OC rentę wyrównawczą, w związku z pogorszeniem się jej sytuacji materialnej wskutek śmierci męża, który zmarł w skutek błędu medycznego podstawą podwyższenia renty będzie zmiana jej sytuacji materialnej z uwagi na wzrost cen czy kosztów utrzymania lub wzrost przeciętnego wynagrodzenia;
• w przypadku przyznania renty z tytułu zwiększonych potrzeb podstawą do podwyższenia renty osobie poszkodowanej, może być wzrost cen usług lub leków, na których pokrycie renta została przyznana;
• osobną podstawą do podwyższenia renty z tytułu zwiększonych potrzeb będzie też pojawienie się nowych uzasadnionych potrzeb osoby poszkodowanej;
• osoba poszkodowana, której została przyznana renta z tytułu utraconych dochodów, może wnosić o waloryzację tej renty corocznie, na podstawie wzrostu, cen lub wynagrodzeń w sektorze, w którym była zatrudniona przed wypadkiem;
• można również wnosić o podwyższenie renty z tytułu utraconych dochodów, wykazując, że gdyby osoba poszkodowana pracowała normalnie od dnia przyznania renty, to do chwili obecnej uzyskała by awans, podwyżkę lub inne lepiej płatne stanowisko z uwagi na większe doświadczenie zawodowe lub nowo nabyte kwalifikacje. 

Jak obliczyć rentę

Jak widać na przykładzie powyższego wyliczenia, podstaw do podwyższenia lub waloryzacji renty należnej osobie poszkodowanej z polisy OC, jest wiele. Z tego powodu warto dokładnie przeanalizować swoją sytuację, gdyż bardzo prawdopodobnym jest, że aktualnie wypłacana renta jest zbyt niska i można się starać o jej podwyższenie lub waloryzację.

Obliczenie wysokości należnej osobie poszkodowanej renty polega no porównaniu jej obecnej sytuacji materialnej, potrzeb, osiąganych dochodów i koniecznych do ponoszenia kosztów z sytuacją, gdyby osoba poszkodowana nie doznała szkody skutkującej pogorszeniem stanu zdrowia, niepełnosprawnością czy niezdolnością do pracy.

Dla przykładu: osoba poszkodowana, która na skutek wypadku komunikacyjnego doznała trwałej niepełnosprawności przez co utraciła zdolność do pracy zarobkowej, powinna wyliczyć różnicę pomiędzy wysokością dochodów uzyskiwanych przed wypadkiem, a sumą obecnie uzyskiwanych świadczeń z ZUS. W ten sposób uzyskamy przybliżoną wysokość należnej renty z tytułu utraconych dochodów. Z biegiem czasu będzie można złożyć wniosek o podwyższenie przyznanej renty w związku ze wzrostem wynagrodzeń na stanowisku zajmowanym przez osobę poszkodowaną przed wypadkiem.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 607 223 420
• mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje