Etapy postępowania karnego

Wielu pacjentów poszkodowanych wskutek błędu medycznego oraz osób najbliższych zmarłego z powodu błędu lekarskiego szukając pomocy udaje się na policję lub do prokuratury w celu złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Z mojego doświadczenia wynika, że jest to najczęściej wybierana droga ustalania odpowiedzialności lekarza czy szpitala za popełnienie błędu medycznego.

Mimo, iż tak wiele osób składa do prokuratury zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, mało kto wie:

• jak dokładnie wygląda postępowanie karne,
• ile trwa przebieg sprawy karnej,
• jakie czynności są dokonywane w trakcie procesu karnego,
• a przede wszystkim jaki jest cel postępowania kranego.

Z tego względu postanowiłem napisać niniejszy artykuł, w którym mam nadzieje wiele osób poszkodowanych znajdzie odpowiedzi na nurtujące ich pytania.

Postępowanie karne etapy – Postępowanie przygotowawcze

Postępowanie karne zaczyna się od złożenia do prokuratury lub na policję zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa, które dokładnie opisałem w jednym z moich poprzednich artykułów.

Od tego momentu mamy do czynienia z postępowaniem przygotowawczym w trakcie, którego prokurator zbiera dowody niezbędne do podjęcia decyzji, czy w danej sprawie należy postawić danemu lekarzowi lub lekarzom zarzuty i wnieść przeciwko nim akt oskarżenia do sądu czy też postępowanie w sprawie umorzyć.

W praktyce w tym czasie prokurator zapoznaje się z dokumentacją medyczną, przesłuchuje świadków, w tym pokrzywdzonego pacjenta lub jego najbliższą rodzinę, lekarzy, personel medyczny oraz osoby trzecie, jeżeli posiadają jakieś informacje w sprawie.

Następnie prokurator występuje do biegłego lub zespołu biegłych, by wydali opinię w danej sprawie. Jest to najważniejszy dowód w całym postepowaniu przygotowawczym, którego treść zazwyczaj przesądza o tym czy prokurator postawi w danej sprawie zarzuty czy umorzy postepowanie.

Postępowanie przygotowawcze jest najważniejszą częścią postępowania karnego w sprawie błędu medycznego i koniecznie należy brać w nim aktywny udział. Prokuratorzy bardzo rzadko posiadają odpowiednią wiedzę i doświadczenie, by dostrzec błędy lub zaniedbania popełnione przez lekarzy. Dlatego tak ważnym jest, by w tym czasie składać wnioski dowodowe, uczestniczyć w przesłuchaniach czy przygotować pytania do biegłych, a następnie w razie potrzeby uwagi do ich opinii.

Postępowanie przygotowawcze trwa od kilku miesięcy do nawet kilku lat w zależności od stopnia skomplikowania sprawy oraz ilości dowodów, które należy zebrać i przeprowadzić. Kończy się postawieniem zarzutów i skierowaniem przez prokuratora aktu oskarżenia do sądu lub wydaniem przez prokuratora postanowienia o umorzeniu postepowania.

Postanowienie o umorzeniu postępowania można zaskarżyć poprzez wniesienie zażalenia do sądu, który w przypadku uwzględnienia zażalenia zwróci sprawę prokuratorowi do dalszego prowadzenia. Po wykonaniu dodatkowych wskazanych przez sąd czynności prokurator ponownie podejmuje decyzję czy w danej sprawie będzie stawiał zarzuty i kierował akt oskarżenia do sądu, czy po raz kolejny wyda postanowienie o umorzeniu postępowania.

Jeżeli prokurator ponownie umorzy postępowanie, pokrzywdzony pacjent lub w przypadku jego śmierci członkowie najbliższej rodziny, mogą w terminie miesiąca wnieść do sądu subsydiarny akt oskarżenia w danej sprawie, co dokładnie opiszę w kolejnym artykule.

Przebieg postępowania karnego

Po otrzymaniu przez sąd aktu oskarżenia wyznaczy on termin pierwszej rozprawy. Trwa to zazwyczaj od kilku miesięcy do nawet pół roku. Przez cały ten czas sprawa oczekuje na rozpoznanie i nic się z nią nie dzieje.

W zależności od ilości materiału dowodowego zebranego w sprawie i ilości świadków oraz biegłych do przesłuchania sąd wyznacza kolejne rozprawy. Zazwyczaj w sprawie o błąd medyczny wyznaczanych jest od trzech do nawet kilkunastu rozpraw. Termin rozprawy wyznaczany jest w ciągu od jednego do trzech miesięcy.

Po przeprowadzeniu wszystkich dowodów zebranych w sprawie, sąd zamyka postepowanie dowodowe i wydaje wyrok. Wyrok ogłaszany jest publicznie wraz z krótkim ustnym uzasadnieniem, jednak najczęściej ogłoszenie wyroku jest odraczane na okres do dwóch tygodni od ostatniej rozprawy.

Po ogłoszeniu wyroku, każda ze stron, tj. oskarżony, prokurator oraz oskarżyciel posiłkowy, którym jest poszkodowany pacjent lub jego rodzina, mają 7 dni na złożenie wniosku o pisemne uzasadnienie wyroku. Sąd sporządza i przesyła pocztą wyrok wraz z pisemnym uzasadnieniem w zależności od stopnia skomplikowania sprawy oraz ilości obowiązków w ciągu od miesiąca do nawet pół roku.

Stadia procesu karnego – Postępowanie apelacyjne

Po otrzymaniu pisemnego uzasadnienia każda ze stron ma czternaście dni na wniesienie do sądu apelacji od wyroku, którą również dokładnie opisze w jednym z kolejnych artykułów. Wniesienie apelacji wszczyna postępowanie apelacyjne, które odbywa się przed sądem wyższej instancji w stosunku, do sądu który wydał wyrok.

W trakcie postępowania apelacyjnego sąd bada jedynie zarzuty postawione w apelacji i podejmuje decyzję o utrzymaniu w mocy lub zmianie zaskarżonego wyroku. Może też zaskarżony wyrok uchylić i przekazać sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania wraz ze wskazaniem czynności, które sąd ten powinien jeszcze wykonać. Wyjątkowo sąd apelacyjny przeprowadza dowody, których nie mógł przeprowadzić sąd pierwszej instancji.

Postepowanie apelacyjne zazwyczaj trwa jedną rozprawę, na której wyznaczenie czeka się około pół roku.

Jeżeli sąd apelacyjny utrzyma w mocy lub zmieni wyrok sądu pierwszej instancji oznacza to koniec postepowania karnego, gdyż taki wyrok staje się prawomocny. Natomiast w przypadku przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji od wydanego ponownie wyroku przysługuje możliwość wniesienia kolejnej apelacji.

Sprawa karna – co dalej

Należy również pamiętać, że fakt, iż w procesie karnym lekarz został uniewinniony lub nawet nie zostały mu postawione zarzuty przez prokuratora nie oznacza, że w danej sprawie nie mamy do czynienia z błędem medycznym. W procesie karnym sąd i prokurator badają czy zachowanie lekarza wyczerpało znamiona jednego z przestępstw określonych w kodeksie karnym, a nie każdy błąd medyczny wyczerpuje znamiona przestępstwa.

Z tego względu oprócz postępowania karnego warto równocześnie zgłosić sprawę do Wojewódzkiej Komisji ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych lub wszcząć w sprawie postępowanie cywilne.

Postępowanie karne służy głównie ukaraniu sprawcy czynu zabronionego, czyli w tym przypadku lekarza, który dopuścił się błędu medycznego i wymierzeniu mu z tego tytułu odpowiedniej kary. Sądy karne bardzo niechętnie zajmują się kwestią zadośćuczynienia czy naprawienia szkody pokrzywdzonemu pacjentowi, choć jest to możliwe, co dokładnie opiszę w jednym z moich kolejnych artykułów.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 607 223 420
• mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje