Subsydiarny akt oskarżenia

Subsydiarny akt oskarżenia jest ostatnią, a często jedyną szansą na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej lekarza, pielęgniarki czy położnej, którzy dopuścili się błędu medycznego.

W treści niniejszego artykułu postaram się wyjaśnić:

• Jaka jest różnica pomiędzy oskarżycielem posiłkowym, a subsydiarnym;
• Czym jest i jak napisać subsydiarny akt oskarżenia;
• Jak wygląda procedura po wniesieniu subsydiarnego aktu oskarżenia.

Oskarżyciel subsydiarny

Postępowanie karne po złożeniu przez pokrzywdzonego pacjenta lub jego najbliższą rodzinę zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa jest prowadzone przez prokuratora, który:

• zbiera dowody,
• przesłuchuje świadków,
• przekazuje zebrany w sprawie materiał dowodowy biegłemu lekarzowi w celu uzyskania oceny czy w danej sprawie został popełniony błąd medyczny, a nieprawidłowe zachowanie lekarza wypełnia znamiona któregoś z przestępstw określonych w przepisach kodeksu karnego.

Pokrzywdzony pacjent lub w przypadku śmierci pacjenta członkowie jego najbliższej rodziny występują w trakcie postępowania przygotowawczego w roli oskarżyciela posiłkowego.

Oskarżyciel posiłkowy powinien być informowany przez prokuratora o wszystkich czynnościach podejmowanych w sprawie i ma możliwość składania własnych wniosków dowodowych, jednak to prokurator jest osobą prowadzącą postępowanie i to on podejmuje najważniejsze decyzje w tym o:

• przeprowadzeniu konkretnych dowodów;
• postawieniu zarzutów;
• skierowaniu do sądu aktu oskarżenia.

W wielu przypadkach, nawet jeżeli w sprawie został popełniony błąd medyczny, gdyż lekarz postąpił w trakcie leczenia pacjenta w sposób niezgodny z zasadami sztuki i wiedzy medycznej, to zachowanie lekarza nie wyczerpuje znamion żadnego z przestępstw określonych w kodeksie karnym.

W tej sytuacji prokurator wyda postanowienie o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia, co skutkuje zakończeniem postępowania karnego w danej sprawie.

Oczywiście na postanowienie prokuratora o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia można złożyć zażalenie, co dokładnie opisałem w jednym z poprzednich artykułów, jednak kolejne postanowienie o umorzeniu postępowania jest już ostateczne.

Jeżeli pomimo dwukrotnego umorzenia dochodzenia lub śledztwa przez prokuratora pokrzywdzony pacjent chce by postępowanie karne w sprawie nadal się toczyło musi złożyć subsydiarny akt oskarżenia.

Od tego momentu rola pokrzywdzonego pacjenta zmienia się z oskarżyciela posiłkowego na oskarżyciela subsydiarnego, który zastępuje prokuratora i samodzielnie prowadzi przed sądem postępowanie karne celem wykazania winy oskarżonego lekarza, pielęgniarki czy położnej z tytułu popełnionego błędu medycznego.

Subsydiarny akt oskarżenia – kpk

Zgodnie z treścią art. 55 § 1 i 2 kodeksu postępowania karnego „razie powtórnego wydania postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania pokrzywdzony może w terminie miesiąca od doręczenia mu zawiadomienia o postanowieniu wnieść akt oskarżenia do sądu, dołączając po jednym odpisie dla każdego oskarżonego oraz dla prokuratora.

Subsydiarny akt oskarżenia wniesiony przez pokrzywdzonego powinien być sporządzony i podpisany przez pełnomocnika, z zachowaniem warunków określonych w art. 332 i art. 333 § 1”

Zgodnie z powyższymi przepisami subsydiarny akt oskarżenia powinien być sporządzony przez adwokata lub radcę prawnego i złożony do właściwego sądu w terminie miesiąca od doręczenia pokrzywdzonemu ponownego postanowienia prokuratora o umorzeniu śledztwa lub dochodzenia.

Subsydiarny akt oskarżenia – wzór

Subsydiarny akt oskarżenia powinien zawierać:

• imię i nazwisko oskarżonego, inne dane o jego osobie, dane o zastosowaniu środka zapobiegawczego oraz zabezpieczenia majątkowego;
• dokładne określenie zarzucanego oskarżonemu czynu ze wskazaniem czasu, miejsca, sposobu i okoliczności jego popełnienia oraz skutków, a zwłaszcza wysokości powstałej szkody;
• wskazanie, że czyn został popełniony w warunkach wymienionych w art. 64 lub art. 65 Kodeksu karnego albo art. 37 § 1 Kodeksu karnego skarbowego (przepisy dotyczące tzw. recydywy);
• wskazanie przepisów ustawy karnej, pod które zarzucany czyn podpada;
• wskazanie sądu właściwego do rozpoznania sprawy;
• listę osób, których wezwania żąda oskarżyciel subsydiarny;
• wykaz innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się oskarżyciel subsydiarny.

Ponadto do aktu oskarżenia dołącza się jego uzasadnienie, przytaczające fakty i dowody, na których subsydiarny akt oskarżenia się opiera, a w miarę potrzeby wyjaśniające podstawę prawną oskarżenia.

Subsydiarny akt oskarżenia – termin i procedura

Po złożeniu do sądu subsydiarnego aktu oskarżenia, w terminie 1 miesiąca od doręczenia pokrzywdzonemu ponownego postanowienia o umorzeniu postępowania, prezes sądu przesyła jego odpis prokuratorowi, wzywając go do nadesłania w terminie czternastu dni akt postępowania przygotowawczego.

Prokurator może w każdym czasie wstąpić do sprawy wszczętej na podstawie subsydiarnego aktu oskarżenia wniesionego przez oskarżyciela posiłkowego, stając się oskarżycielem publicznym.

Postępowanie toczy się wówczas z oskarżenia publicznego, a pokrzywdzony, który wniósł subsydiarny akt oskarżenia, korzysta z praw oskarżyciela posiłkowego co wynika bezpośrednio z treści art. 55 § 4 kodeksu postepowania karnego.

W praktyce zazwyczaj to pokrzywdzony musi występować w roli prokuratora i samodzielnie prowadzić postępowanie karne przeciwko lekarzowi, pielęgniarce czy położnej. Udowodnienie lekarzowi winy w procesie karnym bez udziału prokuratora jest bardzo trudnym zadaniem, jednak nie niemożliwym.

W niektórych przypadkach jest to jedyna możliwość pociągnięcia lekarza do odpowiedzialności za popełnione przez niego w procesie leczenia błędy, jednak w większości przypadków warto rozważyć postępowanie:

• w ramach zgłoszenia szkody z polisy OC do ubezpieczyciela szpitala, w którym doszło do błędu medycznego;
• przed wojewódzką komisją ds. orzekania o zdarzeniach medycznych.
• cywilne przed sądem powszechnym w ramach pozwu o odszkodowanie.

W tych postępowaniach dużo łatwiej jest wykazać odpowiedzialność lekarza za popełnienie błędu medycznego niż w ramach postępowania karnego. Z reguły postępowania te trwają też krócej niż postępowanie prowadzone przez prokuraturę, a następnie sąd karny.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 607 223 420
• mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje