Strona główna » Renta wyrównawcza

Renta wyrównawcza

Renta wyrównawcza

Każdej osobie poszkodowanej, która na skutek wypadku komunikacyjnego czy błędu medycznego doznała częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy należy się w ramach polisy OC sprawcy szkody renta wyrównawcza z tytułu utraconych zarobków.

Celem niniejszego artykułu jest dokładne wyjaśnienie:

  • Czym jest i na czym polega renta z tytułu utraconego dochodu,
  • Na jakiej podstawie i od kogo można dochodzić renty wyrównawczej,
  • Jak wyliczyć wysokość odszkodowania za utracone dochody w ramach renty wyrównawczej,
  • Jak zgłosić rentę wyrównawczą,
  • Kiedy można zwaloryzować rentę wyrównawczą,
  • Czy renta wyrównawcza przysługuje osobie na emeryturze,
  • Po jakim czasie przedawniają się roszczenia rentowe z tytułu utraconych zarobków.

 

Renta wyrównawcza co to jest?

 

Renta wyrównawcza z tytułu utraconego dochodu ma na celu naprawienie szkody doznanej przez osobę poszkodowaną na skutek wypadku komunikacyjnego czy błędu lekarskiego, polegającej na nieosiągnięciu zarobków i innych korzyści majątkowych, jakie osoba poszkodowana osiągnęłaby, gdyby nie doznała rozstroju zdrowia.

Podstawą prawną do dochodzenia renty wyrównawczej z tytułu utraconego dochodu jest art. 444 § 2 kodeksu cywilnego zgodnie z którego treścią: „Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

 

Renta wyrównawcza z OC

 

By uzyskać rentę z tytułu utraconego dochodu należy spełnić łącznie trzy poniższe przesłanki:

  • Uszkodzenie ciała odniesione w wyniku błędu medycznego musi mieć charakter trwały;
  • Osoba poszkodowana musi wykazać całkowitą lub częściową niezdolność do wykonywania pracy;
  • Niezdolność do wykonywania pracy u osoby poszkodowanej musi być spowodowana przez uszkodzenia ciała odniesione w wyniku błędu medycznego lub być ich konsekwencją, czyli musi między nimi istnieć bezpośredni związek przyczynowo skutkowy.

Renta wyrównawcza przyznawana jest na okres niezdolności do pracy osoby poszkodowanej, czyli jeżeli niezdolność do pracy jest trwała to renta z tytułu utraconych dochodów powinna zostać przyznana do końca życia. Jeżeli niezdolność do pracy jest jedynie czasowa to renta wyrównawcza należy się za okres od wypadku do dnia powrotu do pracy przez osobę poszkodowaną.

Wymiar renty z tytułu utraconego dochodu może podlegać zmianom, tzn. zmniejszać się lub zwiększać w zależności od sytuacji i perspektyw osoby poszkodowanej. Zmiany wymiaru renty może żądać w każdym czasie zarówno osoba poszkodowana jak i ubezpieczyciel zobowiązany do wypłaty renty w ramach polisy OC sprawcy szkody.

Na koniec wskażę jeszcze, że nie jest możliwie zasądzenie renty wyrównawczej w momencie, gdy szkoda, która jest podstawą ustalenia renty, jeszcze nie nastąpiła. Szkoda ta powinna bowiem już istnieć w momencie wydania orzeczenia w tym przedmiocie.

Z tych powodów przyznanie renty z powodu utraty częściowej lub całkowitej zdolności do pracy na rzecz małoletniego, który jeszcze nie pracował możliwe jest jedynie z zastrzeżeniem daty przyszłej, od której stanie się ona wymagalna, np. od dnia uzyskania pełnoletności lub zakończenia nauki.

 

Odszkodowanie za utracone dochody

 

Wysokość renty wyrównawczej zależy od wysokości faktycznie utraconych dochodów, gdyż szkoda wyraża się różnicą pomiędzy zarobkami, jakie osoba poszkodowana mógłby osiągnąć w okresie objętym rentą, gdyby nie doznała uszczerbku na zdrowiu, a dochodami jakie osiąga w obecnym stanie zdrowia.

Na potrzeby wyliczenia kwoty należnego odszkodowania za utracone zarobki przyjmuje się więc hipotezę i ocenia, jakie dochody osoba poszkodowana osiągałaby, gdyby nie wystąpił wypadek.

Jeżeli osoba poszkodowana w chwili wypadku pracowała jest to dość proste. Wystarczy bowiem udokumentować zarobki jakie osiągała przed wypadkiem poprzez przedstawienie odpowiedniego zaświadczenia z zakładu pracy i porównanie z dochodami obecnymi, uwzględniając świadczenia wypłacane przez ZUS.

Wysokość osiąganego przez osobę poszkodowaną dochodu przed wypadkiem wylicza się przy uwzględnieniu wszystkich jego składników, do których możemy zaliczyć m.in:

  • wynagrodzenie zasadnicze,
  • dodatek stażowy,
  • premie,
  • nagrody,
  • nadgodziny,
  • dodatkową pracę, w tym różne prace zlecone,
  • możliwość osiągania dodatkowych dochodów, (np. kelnerzy często dostają napiwki),

Sytuacja komplikuje się, gdy szkoda, która jest trwała, powstaje w dzieciństwie, w trakcie nauki w szkole bądź na studiach, czyli przed podjęciem przez osobę poszkodowaną jakiejkolwiek pracy, a nawet zdobyciem wiedzy i doświadczenia, które mogłoby wskazywać na wykonywany przez nią w przyszłości zawód.

W takiej sytuacji do ustalenia wysokości zarobku będącego podstawą wyliczenia wysokości należnej osobie poszkodowanej renty wrównawczej niezbędne jest wnioskowanie przez analogię i przyjmowanie założenia, iż poszkodowany osiągałby podobne dochody, jakie osiągają jego koledzy czy koleżanki, np. ze studiów. Często stosowane jest również odniesienie do średniego miesięcznego wynagrodzenia według danych Głównego Urzędu Statystycznego.

 

Wniosek o zwrot utraconego zarobku

 

Wniosek o zwrot utraconego zarobku, czyli rentę wyrównawczą można złożyć w ramach zgłoszenia szkody z polisy OC sprawcy zdarzenia obok odszkodowania i zadośćuczynienia lub osobnym pismem, dopóki roszczenie o rentę wyrównawczą nie jest przedawnione.

We wniosku o rentę wyrównawczą za utracone zarobki należy wykazać zasadność tej renty oraz jej wysokości. Jest to bardzo trudne do osiągnięcia, gdyż ubezpieczyciel odpowiedzialny w ramach polisy OC praktycznie zawsze odmawia dobrowolnego przyznania jakichkolwiek świadczeń rentowych. O zwrot utraconego zarobku można wnioskować również w formie jednorazowego odszkodowania za okres niezdolności do pracy spowodowanej skutkami wypadku, co jest zdecydowanie łatwiejsze do uzyskania niż renta wyrównawcza.

W celu uzyskania renty wyrównawczej z tytułu utraconych zarobków, trzeba udowodnić pogorszenie sytuacji finansowej osoby poszkodowanej na skutek wypadku. Najlepiej zrobić to poprzez porównanie wysokości uzyskiwanego wynagrodzenia za pracę przed wypadkiem z obecnie możliwymi do osiągnięcia zarobkami. Przed złożeniem wniosku o rentę wyrównawczą warto wystąpić o rentę do ZUS lub KRUS oraz uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, które będą stanowiły dodatkowe argumenty za przyznaniem osobie poszkodowanej renty wyrównawczej.

 

Waloryzacja renty wyrównawczej

 

Sytuacja gospodarcza, a co za tym idzie wartość pieniądza ulega nieustannym zmianom. W ostatnim czasie na skutek wysokiej inflacji pieniądze bardzo szybko tracą na wartości, co prowadzi do powszechnego wzrostu cen, usług oraz wynagrodzeń. W takiej sytuacji przyznana wiele lat temu kwota renty wyrównawczej, również przestaje spełniać swoją role, więc powinna zostać poddana waloryzacji.

Waloryzacja renty wyrównawczej niestety nie będzie odbywać się samoistnie, gdyż wypłacający ją ubezpieczyciel nie ma interesu w tym by dobrowolnie podnosić jej wysokość, pomimo tego że jest to słuszne i zasadne. Waloryzacja renty wyrównawczej może nastąpić jedynie na wniosek osoby poszkodowanej. Co więcej wniosek ten należy solidnie uargumentować, gdyż w przeciwnym wypadku zostanie on oddalony, a zdarzają się nawet przypadki gdy po wniosku o waloryzację renty wyrównawczej ubezpieczyciel zamiast podwyższenia, wydaje decyzję o obniżeniu wysokości wypłacanej dotychczas renty wyrównawczej.

Waloryzacja renty wyrównawczej może zostać dokonana również przez sąd cywilny po złożeniu pozwu o odszkodowanie. Złożenie pozwu w celu waloryzacji renty znacznie zwiększa możliwości uzyskania oczekiwanej wysokości renty wyrównawczej, jednak wiąże się z koniecznością przeprowadzenia całego postępowania dowodowego przed sądem cywilnym w tym przede wszystkim uzyskania opinii biegłych sądowych.

Co ważne nawet ustalona na mocy wyroku sądowego renta wyrównawcza podlega dalszej waloryzacji, jeżeli zmieni się wartość nabywcza pieniądza lub w sposób znaczący wzrosną wynagrodzenia za pracę, więc każdą rentę wyrównawczą należy waloryzować co kilka lat.

 

Renta wyrównawcza, a emerytura

 

Ponieważ istotą renty wyrównawczej jest wyrównanie różnicy pomiędzy wysokością dochodów, które osoba poszkodowana mogłaby uzyskiwać gdyby była w pełni sprawna, a dochodami możliwymi do uzyskania z uwzględnieniem uszczerbku na zdrowiu i niepełnosprawności powstałej po wypadku komunikacyjnym lub błędzie lekarskim naturalnym wydaje się pytanie, czy renta wyrównawcza należy się osobie, która osiągnęła wiek emerytalny?

Wysokość renty wyrównawczej ustala jest zawsze indywidualnie w stosunku do danej osoby poszkodowanej oraz jej obecnej sytuacji materialnej, jak również perspektyw i możliwości zarobkowych, które posiadała ona przed wypadkiem. Prawo nie wyklucza uzyskania czy dalszego otrzymywania renty wyrównawczej dla osoby, która uzyskała świadczenie emerytalne, jednak fakt uzyskania emerytury może być podstawą do zmiany wysokości uprzednio przyznanej renty wyrównawczej przez ubezpieczyciela.

Przy ustalaniu wysokości renty wyrównawczej należy uwzględnić fakt, różnicy w wysokości emerytury możliwej do uzyskania gdyby osoba poszkodowana pracowała i odprowadzała składki na ubezpieczenie społeczne przez cały okres czasu od wypadku do uzyskania prawa do emerytury oraz możliwość dorabiania sobie do emerytury przez osobę w  pełni sprawną, której to możliwości zazwyczaj nie posiadają przebywające od wielu lat na rencie osoby niepełnosprawne.

Z tych względów uzyskanie czy utrzymanie renty wyrównawczej dla osoby poszkodowanej, która uzyskała świadczenie emerytalne jest możliwe, jednak jest to dużo bardziej skomplikowane niż w przypadku osoby, której do wieku emerytalnego pozostało jeszcze wiele lat, w trakcie których gdyby stan zdrowia jej na to pozwalał, mogłaby normalnie pracować. Osoby poszkodowane będące w takiej sytuacji nie powinny więc rezygnować z dochodzenia swoich roszczeń, jednak przed ich zgłoszeniem warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy adwokata, mającego doświadczenie w prowadzeniu spraw rentowych.

 

Renta wyrównawcza – przedawnienie

 

Renta wyrównawcza z tytułu utraconego zarobku jest świadczeniem okresowym i jak każde świadczenie okresowe przedawnia się z upływem 3 lat od dnia jej wymagalności.

Ostatnia nowelizacja kodeksu cywilnego z 2019 r., wprowadziła jednak pewną nowelizację w tym zakresie. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 118 kodeksu cywilnego: „Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.”

Roszczeń rentowych z tytułu utraconych zarobków można dochodzić więc za okres trzech lat wstecz plus za miesiące od początku roku do dnia zgłoszenia roszczeń. Brzmi to bardzo skomplikowanie, więc przedstawię to na następującym przykładzie:

W czerwcu 2019 r., Jan Kowalski postanowił dochodzić renty wyrównawczej za utracone zarobki z polisy OC sprawcy wypadku komunikacyjnego, który miał miejsce w styczniu 2010 r. Według obecnych przepisów dotyczących przedawnienia świadczeń okresowych Jan Kowalski może dochodzić renty za 3 lata wstecz czyli od czerwca 2016 r., oraz dodatkowo za okres od początku roku czyli od stycznia do czerwca 2016 r. Jeżeli roszczenia zgłosiłby w grudniu 2019 to mógłby dochodzić zaległej renty za prawie 4 lata, a jak by zgłosił roszczenia w styczniu 2019 to przysługuje mu roszczenie o zaległą rentę jedynie z okresu 3 lat wstecz.

 

Renta za zmniejszone widoki powodzenia na przyszłość

 

Renty za zmniejszone widoki powodzenia na przyszłość można dochodzić, jeżeli istnieje związek pomiędzy powstałą szkodą, a ograniczeniem przyszłych możliwości zarobkowych osoby poszkodowanej, przy zachowanej zdolności do pracy, np. oszpecenie aktora, zmniejszenie sprawności zawodnika sportowego, ograniczenie ruchomości dłoni pianisty, itp.

Renta z tytułu zmniejszonych widoków powodzenia na przyszłość zazwyczaj towarzyszy innym podstawom przyznania renty, w szczególności w przypadkach ciężkich uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, stanowiąc dodatkową okoliczność uzasadniającą zasądzenie świadczeń rentowych np. jeżeli sam fakt doznanego kalectwa zmniejsza obiektywnie szanse podjęcia pracy w zawodzie dotychczas wykonywanym przez osobę poszkodowaną.

By uzyskać rentę za zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość należy spełnić łącznie trzy wskazane poniżej przesłanki:

  • doznany przez osobę poszkodowaną uszczerbek na zdrowiu musi mieć charakter trwały;
  • osoba poszkodowana musi wykazać, że jej widoki powodzenia na przyszłość uległy zmniejszeniu;
  • zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość u osoby poszkodowanej musi być spowodowane przez szkodę doznanego w skutek błędu lekarskiego czy wypadku komunikacyjnego;

Zgodnie z treścią wyroku Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 1 października 2013 r., sygn. akt I C 116/13: „Sytuacja uprawniająca do ubiegania się o rentę z tytułu utraty widoków powodzenia na przyszłość wskazana w art. 444 § 2 k.c. ma miejsce, gdy poszkodowany, wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, pozbawiony zostaje szans na osiągnięcie sukcesu zawodowego, ponieważ utracił sprawność fizyczną lub pogorszeniu uległ jego wygląd, a cechy te były istotne dla rozwoju jego kariery. W przypadku osoby małoletniej dotyczy to przypadków, w których poszkodowany utracił w części lub całkowicie możliwość uzyskania zdolności do pracy.”

 

Przykłady zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość

 

Wśród takich sytuacji można wyróżnić, np. powstałe w wyniku błędu medycznego:

  • oszpecenie osoby wykonującej zawód aktora lub modelki;
  • trwałe uszkodzenie ciała skutkujące ograniczeniem sprawności u sportowca;
  • uszkodzenie narządu słuchu u muzyka lub dźwiękowca;
  • wszelkie urazy głowy skutkujące problemami neurologicznymi u osoby pracującej intelektualnie, np. inżyniera, prawnika czy analityka;
  • uszkodzenie narządów mowy u lektora, czy piosenkarza.

Wskazane powyżej przykłady stanowią jedynie przykładowe wyliczenie rodzajów zmniejszenia się widoków powodzenia na przyszłość, które mogą być podstawą do przyznania przez zakład ubezpieczeń renty. Każde szkoda wynikająca z doznanego w wyniku błędu medycznego uszczerbku na zdrowiu może stanowić podstawę do przyznania renty za zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość, jeżeli tylko zostanie w odpowiedni sposób wykazana.

 

Wysokość renty z tytułu zmniejszonych widoków powodzenia na przyszłość

 

Renta z tytułu zmniejszenia się widoków powodzenia na przyszłość należy się osobie poszkodowanej w takiej wysokości w jakiej zmniejszyły się jej możliwości zarobkowe w związku z odniesioną w wyniku wypadku szkodą.

Dla przykładu, jeżeli osoba poszkodowana przed wypadkiem pracowała jako muzyk i osiągała z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie 4.000 zł netto. W wyniku wypadku odniosła obrażenia dłoni, które uniemożliwiają jej dalszą pracę w zawodzie, jednak znalazła zatrudnienie jako nauczyciel z wynagrodzeniem w wysokości 2.000 zł netto, to może dochodzić przyznania jej renty za zmniejszenie się widoków powodzenia na przyszłość w wysokości 2.000 zł netto.

Wymiar renty z tytułu utraconego dochodu może podlegać zmianom, tzn. zmniejszać się lub zwiększać w zależności od sytuacji i perspektyw osoby poszkodowanej. Zmiany wymiaru renty lub jej kapitalizacji może żądać w każdym czasie zarówno osoba poszkodowana jak i zobowiązany do wypłaty renty zakład ubezpieczeń.

 

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje

1 komentarz do “Renta wyrównawcza”

  1. Szanowni Państwo,

    zachęcam do komentowania powyższego artykułu lub zadawania dodatkowych pytań, które pojawią się w związku z jego lekturą.

    Na wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w możliwie jak najkrótszym czasie.

    Szanujemy prywatność naszych Czytelników, więc przy komentarzu nie pojawią się żadne Państwa dane w tym adres email.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

*