Skarga o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia

Ostatnim z nadzwyczajnych środków zaskarżenia prawomocnego wyroku sądu jest skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Można żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda, a zmiana lub uchylenie tego wyroku w drodze przysługujących stronie środków prawnych nie było i nie jest możliwe.

W wyjątkowych wypadkach, gdy niezgodność z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego lub konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela, można także żądać stwierdzenia niezgodności z prawem prawomocnego wyroku sądu pierwszej lub drugiej instancji kończącego postępowanie w sprawie, jeżeli strona nie skorzystała z przysługujących jej środków prawnych, chyba że jest możliwa zmiana lub uchylenie wyroku w drodze innych przysługujących stronie środków prawnych.

Od tego samego wyroku strona może wnieść tylko jedną skargę.  

Skargi o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia nie można wnieść w stosunku do wyroków sądu drugiej instancji, od których wniesiono skargę kasacyjną, oraz od orzeczeń Sądu Najwyższego.

Orzeczenie Sądu Najwyższego wydane na skutek wniesienia skargi kasacyjnej traktuje się jak orzeczenie wydane w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia. 

Skargę o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia może wnieść także:

• Prokurator Generalny, jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia podstawowych zasad porządku prawnego,
• Rzecznik Praw Obywatelskich – jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia konstytucyjnych wolności albo praw człowieka i obywatela,
• Rzecznik Praw Dziecka – jeżeli niezgodność wyroku z prawem wynika z naruszenia praw dziecka.

Skargę o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia można oprzeć na podstawie naruszeń prawa materialnego lub przepisów postępowania, które spowodowały niezgodność wyroku z prawem, gdy przez jego wydanie stronie została wyrządzona szkoda. Podstawą skargi nie mogą być jednak zarzuty dotyczące ustalenia faktów lub oceny dowodów. 

Skarga o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinna zawierać:

• oznaczenie wyroku, od którego jest wniesiona ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości lub w części;
• przytoczenie jej podstaw oraz ich uzasadnienie;
• wskazanie przepisu prawa, z którym zaskarżony wyrok jest niezgodny;
• uprawdopodobnienie wyrządzenia szkody, spowodowanej przez wydanie wyroku, którego skarga dotyczy;
• wykazanie, że wzruszenie zaskarżonego wyroku w drodze innych środków prawnych nie było i nie jest możliwe, a ponadto, że występuje wyjątkowy wypadek uzasadniający wniesienie skargi.  

Ponadto skarga powinna czynić zadość wymaganiom przewidzianym dla pisma procesowego. Do skargi oprócz odpisów dla uczestniczących w sprawie stron dołącza się dwa odpisy przeznaczone do akt Sądu Najwyższego.

Skargę wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwóch lat od dnia jego uprawomocnienia się.

Sąd Najwyższy rozpoznaje skargę o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia w granicach zaskarżenia oraz w granicach podstaw.

Skarga o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia podlega rozpoznaniu przez Sąd Najwyższy na posiedzeniu niejawnym, chyba że ważne względy przemawiają za wyznaczeniem rozprawy.

Postępowanie o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia jest przewidziane głównie dla osób, które nie uczestniczyły aktywnie w procesie lub nie wiedziały o tym, że proces w sprawie się toczy, a wyrok końcowy wydany w sposób błędny jest dla nich krzywdzący i poniosły z tego tytułu konkretną szkodę. Wszystkie uchybienia będące podstawą do złożenia skargi o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia powinny zostać podniesione w apelacji i usunięte w trakcie postępowania odwoławczego.  

Jeżeli jednak strona nie występowała w procesie, nie uczestniczyła w nim aktywnie lub jej ówczesny pełnomocnik nie dopilnował wszystkiego jak należy, wtedy można rozważyć możliwość wniesienia skargi o stwierdzanie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 607 223 420
• mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje