Badanie KTG

Kardiotokografia to rejestracja czynności serca płodu oraz czynności skurczowej macicy. Badanie kardiotokograficzne znane wszystkim kobietom w ciąży jest określane potocznie mianem KTG. Badanie wykonuje się w okresie ciąży oraz w trakcie porodu, aby monitorować stan płodu i tym samym zareagować jak najszybciej na pojawiające się ryzyko niedotlenienia dziecka.

Nieprawidłowości w monitorowaniu kardiotokograficznym są powodem wielu procesów sądowych o błąd medyczny, zwłaszcza w sytuacji, w której efektem zaniedbań jest urodzenie się niedotlenionego dziecka.

Poniżej wyjaśnię:

• Co to jest badanie KTG?
• Kiedy badanie KTG powinno być wykonywane?
• W jakim mechanizmie może dojść do nieprawidłowości podczas badania KTG?
• Przykłady błędów medycznych z KTG w tle.

KTG w ciąży

Badanie KTG polega w praktyce na przyłożeniu do brzucha rodzącej dwóch głowic nasmarowanych żelem do USG, które są połączone z urządzeniem wskazującym na monitorze i zazwyczaj drukującym na bieżąco wyniki badania.

Prawidłowa czynność serca dziecka wynosi 110-160 uderzeń na minutę. Prawidłowa oscylacja natomiast wynosi 5-15 uderzeń serca na minutę. Oscylację mierzy się w ten sposób, iż z jednominutowego zapisu KTG liczy się różnicę największej i najmniejszej liczby uderzeń serca na minutę.

Należy jednak pamiętać o tym, iż wyniki badania nie powinny być nigdy analizowane w oderwaniu od innych czynników, które mogą wpływać na tętno.

Czynniki, które powinni brać pod uwagę położne albo lekarze to m.in:

• postęp porodu,
• ilość wód płodowych,
• kolor wód płodowych,
• pozycja rodzącej (przykładowo pozycja leżąca na plecach pogarsza transport tlenu do płodu),
• podanie leków,
• obecność powikłań ciąży np. nadciśnienie ciążowe,
• stan zdrowia rodzącej.

Badanie KTG z założenia obejmuje całościowy dobrostan płodu, dlatego powinno się uwzględniać również czynność skurczową macicy. Jeżeli takiej czynności się nie rejestruje nie ma możliwości prawidłowej analizy dobrostanu płodu.

Prawidłowy i nieprawidłowy zapis KTG

Należy pamiętać, że do prawidłowego wykonania badania KTG, nie wystarczy podłączyć KTG, należy jeszcze zrobić to prawidłowo i uzyskać wyniki, które będą możliwe do oceny. W praktyce wyniki powinny być drukowane w wysokiej jakości. W przypadku, w którym wydruk jest mało czytelny lekarz nie będzie w stanie go przeanalizować, a zatem dojdzie do takiej samej sytuacji jak wtedy, gdy nie ma w ogóle zapisu KTG.

Bradykardia i tachykardia płodu

Nieprawidłowe zapisy KTG mogą przyjąć postać bradykardii albo tachykardii. Zarówno bradykardia jak i tachykardia mogą świadczyć o poważnym zagrożeniu dla dziecka, a jeśli nie zostaną wykryte odpowiednio wcześnie u dziecka może dojść do niedotlenienia.

Bradykardia to czynność serca, która utrzymuje się przez dłuży czas na poziomie poniżej 110 uderzeń na minutę. Bradykardia może świadczyć np. o ucisku pępowiny i niedotlenieniu, o ciąży powyżej 40 tygodnia, wrodzonych wadach serca.

Tachykardia to czynność serca utrzymująca się powyżej 160 uderzeń serca na minutę. Przyczyną może być wiek ciąży poniżej 32 tygodnia, nadmierna ruchliwość dziecka, silny lęk albo stres rodzącej.

Deceleracja i akceleracja KTG

W trakcie badania KTG dochodzi do wahania czynności serca (tzw. oscylacja). Możemy wyróżnić 4 rodzaje oscylacji:

• Oscylacja falująca – prawidłowa, świadcząca o zmianie tętna płodu o 10-25 uderzeń w ciągu minuty.
• Oscylacja zawężona – poniżej 6 uderzeń na minutę, jeżeli trwa dłużej niż 40 minut powinna wzbudzić niepokój
• Oscylacja milcząca – poniżej 2 uderzeń na minutę, jest to zapis nieprawidłowy, świadczy o niedotlenieniu
• Oscylacja wzmożona, zwana czasami skaczącą – gdy różnica uderzeń wynosi powyżej 25, stanowi ona poważne zagrożenie dla dziecka, może świadczyć przykładowo o tym, iż dziecko jest uciskane przez pępowinę.

Badając oscylacje nie bierze się pod uwagę deceleracji i akceleracji, lecz ich łączna ocena pomaga lekarzom i położnym w szybkiej reakcji na objawy niedotlenienia dziecka.

Deceleracją nazywa się krótkotrwały spadek tętna płodu i zwiastuje on zazwyczaj problemy dla dziecka. Wyróżniamy m.in. deceleracje:

• Wczesne –występujące równomiernie ze skurczami macicy,
• Późne – pojawiają się z opóźnieniem względem skurczy macicy, świadczą o niewydolności łożyskowej
• Zmienne – niezgrane ze skurczami macicy, mogą świadczyć o uciskaniu płodu przez pępowinę

Akceleracja natomiast to przejściowe zwiększenie czynności serca płodu o 15 uderzeń trwające co najmniej 15 sekund. Akceleracje towarzyszące ruchom płodu, występujące sporadycznie nie powinny budzić niepokoju, co więcej świadczą one o tym, iż u dziecka nie występuje kwasica.

KTG, a błąd medyczny

Błędy medyczne okołoporodowe często są powiązane z nieprawidłowościami w zakresie monitorowania KTG. Przykładowo błędy mogą dotyczyć:

• Braku monitorowania KTG podczas porodu, choć istniały do tego wskazania. Pacjentka miała nadciśnienie ciążowe i cukrzycę ciążową. Nie prowadzono stałego osłuchiwania KTG, a jedynie przez 1 minutę na kwadrans. W efekcie przez 14 na 15 minut nie było monitorowania, a lekarze nie wiedzieli co się dzieje z dzieckiem. Noworodek urodził się w stanie ciężkiej zamartwicy, świadczącej o długim okresie niedotlenienia. Do końca życia dziecko będzie wymagać stałej opieki i rehabilitacji.
• Prowadzenia zapisu KTG, którego nie analizował lekarz. Rodząca była co prawda podłączona do KTG, lecz pomimo nieprawidłowych zapisów nie pojawił się u niej lekarz. W chwili, gdy lekarz zapoznał się z historią zapisów i zdecydował o pilnym wykonaniu cesarskiego cięcia było już za późno – dziecko urodziło się niedotlenione.
• Uznania przez położną w trakcie badania przy przyjęciu do szpitala, iż tętno dziecka jest prawidłowe. Położna sądziła, że monitorowała tętno dziecka, podczas gdy jak się okazało mierzono tętno rodzącej. Pacjentkę skierowano do porodu naturalnego, w trakcie kilku godzin doszło do wewnątrzmacicznego obumarcia płodu. Decyzja o cesarskim cięciu została podjęta za późno.

Elementem niezbędnym do wykazania błędu medycznego jest łączne wystąpienie 3 elementów:

• zaistnienie nieprawidłowości,
• doprowadzenie do trwałego pogorszenia dobrostanu dziecka (przykładowo dziecko urodziło się niedotlenione i w związku z tym wymaga rehabilitacji, jest niepełnosprawne),
• a także zaistnienie bezpośredniego związku przyczynowo – skutkowego.

W przypadku wykazania, iż to błąd personelu jest odpowiedzialny za trwałe pogorszenie stanu zdrowia dziecka można starać się o uzyskanie następujących roszczeń:

• zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i fakt niepełnosprawności,
• renty, która pokryje koszty rehabilitacji, opieki osób trzecich nad dzieckiem oraz renty, zapewniającej dziecku dochód, którego nigdy nie będzie w stanie osiągnąć z powodu swojego stanu zdrowia.
• odszkodowania za poniesione koszty leczenia.

Podsumowując, monitorowanie kardiotokograficzne jest bardzo istotnym elementem prawidłowego prowadzenia porodu. KTG potrafi uchronić dziecko przed niepełnosprawnością, pod warunkiem, że jest prawidłowo wykonywane, a następnie prawidłowo analizowane przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności porodu. W przypadku jednak, gdy już dojdzie do błędu medycznego warto wiedzieć, iż można zapewnić dziecku świadczenia, które zabezpieczą jego przyszłość.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 693 800 771
• mailowo na adres ewelina.miller@eim.waw.pl

Adwokat Ewelina Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje