Niedotlenienie Okołoporodowe

Błędy medyczne okołoporodowe, które niosą za sobą najpoważniejsze skutki dla dziecka są związane z niedotlenieniem płodu w trakcie ciąży albo też niedotlenieniem noworodka w trakcie porodu.

Gdy dziecko wskutek niedotlenienia okołoporodowego ponosi negatywne skutki zdrowotne ma prawo do uzyskania zadośćuczynienia, odszkodowania i comiesięcznej renty od osób odpowiedzialnych, w praktyce od towarzystwa ubezpieczeń, w którym szpital posiada polisę OC oraz od szpitala. Podstawą jest wykazanie, że niedotlenienie stanowi następstwo błędu medycznego.

W dalszej części artykułu opiszę:

• jakie są przyczyny i objawy niedotlenienia płodu;
• na czym polega niedotlenienie przy porodzie;
• Co to jest skala Apgar;
• Co warto wiedzieć o rehabilitacji po niedotlenieniu mózgu;
• Jak u uzyskać odszkodowanie dla dziecka, u którego doszło do niedotlenienia okołoporodowego.

Niedotlenienie płodu – przyczyny, objawy

Raporty wykonywane w Polsce, ale również i w innych krajach wskazują, że szacunkowo ok. 1 na 1000 dzieci dotyka problem poważnego niedotleniania okołoporodowego. Niedotlenienie okołoporodowe o mniejszym stopniu jest jeszcze powszechniejsze. Światowa Organizacja zdrowia wskazuje, że ok 20 % zgonów noworodków jest spowodowane przez niedotlenienie okołoporodowe.

Warto wiedzieć czym jest niedotlenienie oraz w jaki sposób pomóc dziecku, gdy do niego dojdzie. Niedotlenienie płodu jest spowodowane otrzymywaniem zbyt małej ilości tlenu przez dziecko w trakcie ciąży, porodu albo tuż po nim. Brak odpowiedniej ilości tlenu powoduje zachodzenie reakcji biochemicznych w mózgu, a w efekcie obumieranie komórek nerwowych. Utrzymujące się przez dłuższy okres niedotlenienie okołoporodowe powoduje nieodwracalne zmiany w mózgu.

Aktualnie medycyna nie dysponuje środkami, które mogłyby zapobiec w każdym przypadku niedotlenieniu okołoporodowemu, lecz należy pamiętać, że doświadczony lekarz znając historię pacjentki oraz wiedząc o czynnikach ryzyka może podejrzewać pojawienie się problemu niedotlenienia okołoporodowego i odpowiednio reagować.

Czynniki ryzyka można podzielić na te związane z matką oraz z dzieckiem. W przypadku ich istnienia konieczna jest przede wszystkim wzmożona obserwacja, a w razie potrzeby zapewnienie szans na szybkie rozwiązanie ciąży.

Czynnikami ryzyka po stronie ciężarnej mogą być np.:

• zaburzenia kardiologiczne matki,
• ciąża po leczonej niepłodności,
• nadciśnienie,
• przedwczesne pęknięcie pęcherza płodowego,
• choroby tarczycy.

Czynnikami ryzyka leżącymi po stronie płodu są natomiast m.in.:

• ciąża mnoga,
• ciąża przenoszona,
• duża masa płodu,
• wcześniactwo.

O niedotlenieniu okołoporodowym może świadczyć:

• nieprawidłowy zapis kardiotokograficzny,
• zaburzenia przepływów w naczyniach pępowinowych,
• smółka w płynie owodniowym (tzw. zielone wody płodowe),
• brak ruchów płodu.

Należy pamiętać, że niedotlenienie okołoporodowe może spowodować mózgowe porażenie dziecięce, upośledzenie umysłowe, padaczkę, niedosłuch, uszkodzenie serca, nerek. Wielokrotnie zdarza się, że dziecko urodzone przy niedotlenieniu okołoporodowym nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować wymagając opieki do końca życia.

Niedotlenienie przy porodzie

Do niedotlenienia, które stanowi podstawę do otrzymania odszkodowania i zadośćuczynienia dochodzi zazwyczaj w trakcie porodu. Warto wskazać, że niedotlenienie występujące w trakcie ciąży nie jest łatwe do wykazania. Upływ czasu, fakt, iż do niedotlenienia może dojść pomiędzy kolejnymi wizytami, niemożność stałego monitorowania płodu sprawiają, iż to głównie niedotlenienie w trakcie porodu stanowi przedmiot procesów o błąd medyczny.

Opublikowany w 2014 r. raport Amerykańskiej Akademii Pediatrii i Amerykańskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników wskazuje, iż niedotlenienie okołoporodowe można rozpoznać, gdy ph krwi z tętnicy pępowinowej wynosi poniżej 7,00, pojawia się niewydolność wielonarządowa oraz objawy dodatkowe jak choćby drgawki, a punktacja w skali Apgar mieści się w ramach 0-5.

Czynnikami śródporodowego ryzyka są:

• przedłużający się poród,
• owinięcie dziecka pępowiną,
• poród kleszczowy,
• ciąża bliźniacza.

Niedotlenienie porodowe może być skutkiem przedłużającego się porodu. Z naszej praktyki wynika, że dochodzi do niego dość często, gdy kobieta jest w jakikolwiek sposób obciążona, a poród trwa bardzo długo. Niewykonanie w odpowiednim momencie cesarskiego cięcia, brak stałego monitorowania KTG, brak fachowej opieki nad kobietą w trakcie porodu mogą doprowadzić do nieodwracalnych skutków.

Warto zwrócić uwagę na monitorowanie kardiotokograficzne. Praktyką w szpitalach jest nadal podłączanie KTG na krótkie kilkunastominutowe okresy, a następnie odłączanie KTG. Może to doprowadzić do niezauważenia nieprawidłowości przez personel szpitala, a w efekcie do poważnego niedotlenienia porodowego.

Alarmujące powinny być również odpływające zielone wody płodowe, w których znajduje się smółka. Mogą one świadczyć o tym, iż z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego i konieczna jest wzmożona obserwacja i szybkie rozwiązanie ciąży, tak aby uchronić dziecko przed niedotlenieniem okołoporodowym.

Gdy dojdzie do negatywnych następstw dla dziecka wskutek niedotlenienia porodowego można się starać o uzyskanie od zakładu ubezpieczeń albo od szpitala zadośćuczynienia mającego zrekompensować doznaną krzywdę, a także o rentę, która pokryje koszty rehabilitacji, leczenia, a w przyszłości zapewni dziecku byt.

Skala Apgar a niedotlenienie

Do oceny stanu dziecka, w tym wystąpienia faktu niedotlenienia stosuje się tzw. punktację Apgar. Oczywiście skala Apgar zwłaszcza, gdy jest niska powinna być oceniana łącznie z pomiarami dziecka oraz wynikami badań z krwi pępowinowej.

W skali Apgar mierzy się 5 parametrów:

• Oddech
• Czynność serca
• Zabarwienie skóry
• Odruchy fizjologiczne
• Napięcie mięśni.

Za każdy z ww. parametrów dziecko może otrzymać 0, 1 albo 2 pkt. Im niższa liczba punktów u dziecka, tym większe prawdopodobieństwo, iż mogło dojść do niedotlenienia. Zdarza się, że dzieci z niską punktacją po porodzie szybko dochodzą do siebie, ale spotyka się przykłady dzieci, które urodziły się w dobrym stanie wg punktacji Apgar (przykładowo w dokumentacji wpisano 8 pkt), a w rzeczywistości prezentują objawy niedotlenienia.

Uzyskanie przez dziecka 0, 1, 2 albo 3 punktów w skali Apgar, zwłaszcza w ciąży, która nie była powikłana może świadczyć o tym, że do niedotlenienia doszło w trakcie porodu. Dzieci z taką punktacją bardzo często zmagają się z:

• porażeniem czterokończynowym,
• padaczką,
• nie mówią,
• mają orzeczony stopień niepełnosprawności,
• wymagają rehabilitacji i specjalistycznej opieki.

Dokładna analiza dokumentacji medycznej może pomóc w ustaleniu czy stan dziecka może być efektem niedotlenienia okołoporodowego, a jeżeli tak czy można było go uniknąć.

Objawy niedotlenienia okołoporodowego u dzieci starszych

Objawy niedotlenienia okołoporodowego mogą się pojawić nie tylko tuż po porodzie, ale nawet po kilku dniach, czy po kilku latach od niego. Objawami wskazującymi na niedotlenienie porodowe o umiarkowanym stopniu są choćby zaburzenia w rozwoju psychoruchowym dziecka, problemy z koncentracją. Pomocne w takich przypadkach może być badanie rezonansu magnetycznego, które wskaże czy w mózgu są jakiekolwiek zmiany sugerujące niedotlenienie okołoporodowe. Konieczna jest oczywiście szeroka diagnostyka.

W przypadku potwierdzenia, że niepokojące objawy u dziecka stanowią następstwo niedotlenienia okołoporodowego można również starać się o świadczenia odszkodowawcze dla dziecka takie jak zadośćuczynienie, renta, odszkodowanie. Świadczenia te mogą pomoc chociażby w rehabilitacji dziecka tak, aby jak najbardziej zminimalizować skutki niedotlenienia okołoporodowego.

Rehabilitacja po niedotlenieniu mózgu

Niedotlenienie okołoporodowe może spowodować trwałe skutki dla zdrowia dziecka. Zakres oraz stopień negatywnych następstw zależy m.in. od czasu trwania niedotlenienia. Pacjenci z niedotlenieniem mózgu powinni się liczyć z koniecznością rehabilitacji, której zadaniem jest próba przywrócenia połączeń nerwowych lub próba zatrzymania pogorszania się stanu zdrowia.

Codzienność dzieci z niedotlenieniem okołoporodowym często stanowi rehabilitacja, której regularność ma bardzo duże znaczenie. Brak rehabilitacji prowadzi do stopniowego pogarszania się stanu dziecka. Rehabilitacja może obejmować zarówno ćwiczenia neurologopedyczne jak i ćwiczenia manualne (np. metodą Vojty). Najważniejsze jest, aby była regularna i indywidulanie dopasowana do dziecka. Niestety w ramach NFZ rehabilitacja ma bardzo ograniczony zakres jak i czas trwania (są to przykładowo tylko kilkutygodniowe turnusy).

Należy pamiętać, iż w przypadku wykazania, że niedotlenienie dziecka jest efektem błędu medycznego można starać się od szpitala o rentę na zwiększone potrzeby dla dziecka, która pokryje koszty rehabilitacji. Istotne jest, iż przy ocenie wysokości należnej renty bierze się pod uwagę w jakim zakresie dziecko potrzebuje rehabilitacji, a nie np. zakres w jakim rehabilitacja była prowadzona przed procesem. Naturalnym jest bowiem, że nie każdy ma możliwość sfinansowania dziecku optymalnej rehabilitacji we własnym zakresie.

Odszkodowanie za niedotlenienie

Jeżeli wskutek nieprawidłowości po stronie personelu medycznego doszło do niedotlenienia, które powoduje trwałą niepełnosprawność dziecka można starać się o następujące świadczenia od podmiotu odpowiedzialnego (zazwyczaj jest to szpital i towarzystwo ubezpieczeń, w którym posiada on polisę OC)

• zadośćuczynienie – rozumiane jako rekompensata za negatywne następstwa niedotlenienia, z którymi zmaga się dziecko;
• odszkodowanie – czyli zwrot kosztów poniesionych na dotychczasowe leczenie dziecka;
• rentę, która zapewni środki na niezbędną rehabilitację dziecka oraz jego zwiększone potrzeby. Renta ta ma zapewnić dziecku m.in. rehabilitację, opiekę osób trzecich, zakup niezbędnych leków, sprzętu koniecznego do codziennego funkcjonowania np. wózka inwalidzkiego.

Błąd medyczny niedotlenienie okołoporodowe – przykład

Poniżej znajduje się przykład błędu medycznego związanego z niedotlenieniem okołoporodowym. Matka dziecka zgłosiła się do szpitala wieczorem ok. pół godziny po tym jak odeszły jej wody płodowe. Lekarze stwierdzili zielone wody płodowe oraz podłączyli pacjentkę do KTG na sali porodowej. Pacjentka była następnie odwiedzana przez położną co 20-30 minut. Położna widząc brak postępu porodu zostawiała ciężarną w obecności męża, który jej towarzyszył.

Po ok. 6 godzinach trwającego porodu, po dwukrotnym podaniu środka znieczulającego (który jednak nie przyniósł efektu) oraz oksytocyny, KTG wskazywało RR 80. Lekarze ok. godz. 6 rano, czyli po ponad 8 godzinach od przyjęcia do szpitala podjęli decyzję o cesarskim cięciu z powodu zagrażającej zamartwicy płodu.

W 2 dobie po porodzie rano matka zaobserwowała u dziecka drgawki prawostronne, lecz poinformowana o tym fakcie położna zbagatelizowała problem. Dziecko było apatyczne, nie płakało ani podczas kąpieli przez położną ani podczas pobierania krwi. Następnego dnia matka znów zaobserwowała drgawki u dziecka, położna zaleciła wtedy udanie się na oddział patologii ciąży.

Lekarze z oddziału położyli dziecko do inkubatora, po czym zaczęli wykonywać badania, które wskazywały na lewostronny udar mózgu.

Obecnie dziecko jest pod stałą opieką neurologa, logopedy, laryngologa, okulisty, uczęszcza na rehabilitację, ma problemy z chwytaniem przedmiotów, osłabieniem połowy ciała. Dziecko ma ustalony stopień niepełnosprawności.

W opisywanej sprawie istnieje wiele nieprawidłowości. Lekarze pomimo występowania zielonych wód płodowych i przedłużającego się porodu nie zdecydowali się na cesarskie cięcie. Doszło do niego dopiero wtedy, gdy RR dziecka spadło poniżej 80, co rodziło niebezpieczeństwo niedotlenienia, a w efekcie doprowadziło do problemów neurologicznych, co miało miejsce w opisanym przypadku. Dziecko miało problem z pierwszymi oddechami, konieczne było wspomaganie oddechu po urodzeniu.

Nie wykonano RTG klatki piersiowej pomimo, iż istniało duże prawdopodobieństwo, że smółka z wód płodowych dostała się do płuc.

Mimo, że noworodek powinien pozostawać pod wzmożoną opieką personelu medycznego nie było stałej opieki lekarza. Położna, której zwracano po raz pierwszy uwagę na drgawki nie zareagowała, podobnie jak na apatię dziecka w trakcie pobierania krwi i podczas kąpieli. Ponadto już po wykryciu, że doszło do udaru mózgu wykonano rezonans magnetyczny z opóźnieniem.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 693 800 771
• mailowo na adres ewelina.miller@eim.waw.pl

Adwokat Ewelina Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje