W naszej pracy wyznajemy zasadę, że tam, gdzie powstała szkoda powinno zostać wypłacone odszkodowanie, które ją zrekompensuje. Założenie jest proste, jednak droga do celu, jakim jest wypłata odszkodowania często bywa długa i skomplikowana. Wynika to po części z niskiej świadomości prawnej społeczeństwa, a po części z dużej ilości dostępnych ubezpieczeń oraz świadczeń odszkodowawczych, które może uzyskać osoba poszkodowana.
W artykule opiszę:
- Co to jest odszkodowanie;
- Jakie świadczenia można uzyskać w ramach odszkodowania z OC sprawcy;
- Jak zgłosić roszczenia o odszkodowanie;
- Za co można uzyskać odszkodowanie i w jakich kwotach;
- Czy od odszkodowania należy zapłacić podatek.
Odszkodowania
Odszkodowanie jest często rozumiane jako ogół wszystkich roszczeń, które przysługują osobie poszkodowanej wskutek błędu medycznego czy wypadku komunikacyjnego. W sprawach o odszkodowanie z polisy OC sprawcy szkody rozróżniamy jednak 3 podstawowe roszczenia, których może się domagać osoba poszkodowana, a są to:
- Zadośćuczynienie – rozumiane jako rekompensata pieniężna za odczuwany ból, cierpienie, uszczerbek na zdrowiu i wszelkie dolegliwości niematerialne;
- Odszkodowanie – rozumiane jako rekompensata kosztów finansowych poniesionych w związku z błędem medycznym;
- Renta – świadczenie okresowe, wypłacane najczęściej każdego miesiąca z góry, które przysługuje, jeśli na skutek szkody doszło do pogorszenia sytuacji materialnej z powodu obniżenia dochodów, zmniejszenia szans na rozwój zawodowy i osobisty w przyszłości albo jeśli poszkodowany ponosi comiesięczne dodatkowe koszty leczenia takie jak rehabilitacja czy konieczność opieki osób trzecich.
Odszkodowanie kc
Odszkodowanie w ścisłym rozumieniu tego słowa zostało przewidziane w art. 444 § 1 k.c. zgodnie z którym ,,W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.”
Tym samym odszkodowanie ma na celu zrekompensować osobie poszkodowanej wskutek błędu medycznego czy wypadku komunikacyjnego wszystkie koszty, które musi ponosić z powodu doznanej szkody. Warunkiem uzyskania odszkodowania poza wykazaniem, że personel medyczny dopuścił się błędu medycznego jest udowodnienie, że poszczególne koszty są ściśle związane z błędem lekarskim i nie powstałyby, gdyby do błędu nie doszło.
Przykład:
U pani Kowalskiej przeprowadzono operację, w trakcie której zakażono ją gronkowcem. Wskutek powyższego poszkodowana poniosła dodatkowe koszty związane z zakupem leków, maści, opatrunków, dojazdów do szpitali, straciła możliwość skorzystania z opłaconego wcześniej urlopu oraz straciła możliwość uzyskania dodatkowego dochodu w kwocie 10 000 zł, który miała zagwarantowany. Wszystkie powyższe koszty nie zostałyby poniesione, gdyby operacja nie była powikłana zakażeniem pacjentki.
Jeżeli zakażenie zostało uznane za błąd medyczny, poszkodowana pacjentka ma prawo do uzyskania zwrotu poniesionych wydatków od podmiotu odpowiedzialnego za błąd medyczny. Pani Kowalska nie uzyska jednak zwrotu kosztów poniesionych na zakup nowych okularów, gdyż pogorszenie wzroku nie ma związku z błędem medycznym.
Kolejnym istotnym elementem niezbędnym do uzyskania odszkodowania jest udowodnienie, że koszty zostały faktycznie poniesione. Najlepszym rozwiązaniem jest uzyskanie imiennych faktur. Nie zawsze jednak poszkodowanego stać na poniesienie kosztów z góry, więc w takiej sytuacji konieczne będzie przedłożenie oferty zakupu lub wykonania usługi, faktury pro forma, kosztorysu lub innego dokumentu, który udowodni wysokość koniecznego wydatku.
Odszkodowanie z OC sprawcy
Odszkodowania za powstałą w skutek wypadku drogowego czy błędu lekarskiego szkodę dochodzi się nie bezpośrednio od sprawcy tej szkody, a od ubezpieczyciela, u którego sprawca szkody posiadał w dacie zdarzenia wykupioną polisę OC.
Ustawa z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich wprowadziła obowiązkowe ubezpieczenie OC lekarzy wykonujących zawód w zakładzie opieki zdrowotnej oraz w ramach indywidualnej praktyki specjalistycznej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności zawodowych.
Tym samym każdy lekarz ma obowiązek posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za następstwa ewentualnych błędów medycznych. Dzięki temu zawsze istnieje możliwość dochodzenia odszkodowania za błąd medyczny od lekarza w ramach wykupionej polisy OC.
Zgodnie ze wspomnianą ustawą ubezpieczeniem OC objęto działalność cywilną podmiotów wykonujących działalność leczniczą na terenie Polski za szkody będące następstwem:
- udzielania świadczeń zdrowotnych,
- niezgodnego z prawem zaniechania udzielania świadczeń zdrowotnych.
Gdy dojdzie do popełnienia błędu medycznego ubezpieczyciel jest obowiązany zapłacić odszkodowanie i zadośćuczynienie, które należy się pacjentowi od lekarza lub zakładu opieki zdrowotnej. Innymi słowami w przypadku błędu medycznego można pozwać o odszkodowanie lekarza i jego ubezpieczyciela lub też dodatkowo szpital, a także ubezpieczyciela, u którego szpital ma wykupioną polisę OC.
W praktyce w każdym przypadku dochodzenia od szpitala odszkodowania lub zadośćuczynienia szpital zawiadomi o tym swojego ubezpieczyciela, gdyż taki obowiązek wynika z umowy polisy OC.
Tak samo jak lekarze również kierowcy mają obowiązek wykupienia polisy OC dla każdego posiadanego pojazdu mechanicznego. Za brak ważnej polisy OC grożą surowe kary, nawet jeżeli kierowca w okresie braku polisy OC nie spowodował żadnej szkody. W przypadku braku ważnej polisy OC za szkodę spowodowaną w związku z ruchem pojazdu mechanicznego odpowiada Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Polisę OC posiada również praktycznie każdy rolnik i pracodawca, co pozwala osobom poszkodowanym w związku z wykonywaniem u nich pracy uzyskać pełne odszkodowanie z odpowiedniej polisy OC. Co ważne pracodawca lub rolnik, u którego doszło do wypadku ma obowiązek udzielenia informacji osobie poszkodowanej lub członkom jej najbliższej rodziny odnośnie numeru polisy oraz towarzystwa ubezpieczeń, w którym polisa OC została wykupiona.
Odszkodowanie – PZU
Ubezpieczyciel sprawcy szkody, czyli np. PZU S.A. wypłaca odszkodowanie w ramach polisy OC w przypadku:
- uznania roszczenia, które polega na tym, że w trakcie toczącego się postępowania likwidacyjnego na podstawie analizy sprawy ubezpieczyciel uznaje, że doszło do popełnienia błędu medycznego i wypłaca określoną kwotę tytułem odszkodowania oraz zadośćuczynienia,
- wydania prawomocnego wyroku zasądzającego odszkodowanie oraz zadośćuczynienie. Wyrok taki jest wydawany po przeprowadzeniu postępowania sądowego przed sądem cywilnym.
- na podstawie ugody sądowej lub pozasądowej. Zawsze istnieje możliwość ugodowego załatwienia sprawy pomiędzy pacjentem, a szpitalem, czy też reprezentującym go ubezpieczycielem. Ugodę taką można zawrzeć przed rozpoczęciem procesu sądowego albo dopiero w jego trakcie.
Jeżeli ubezpieczyciel nie kwestionuje roszczenia obowiązany jest wypłacić je w terminie 30 dni od otrzymania zgłoszenia szkody, w którym zawarte są kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia, których wypłaty domaga się osoba poszkodowana. Dobrowolna wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela takiego jak np. PZU nazywana jest kwotą bezsporną i powinna zostać wypłacona zgodnie z terminem wskazanym w art. 817 k.c., który brzmi: ,,Ubezpieczyciel obowiązany jest spełnić świadczenie w terminie trzydziestu dni, licząc od daty otrzymania zawiadomienia o wypadku.”
W praktyce, aby uzyskać odszkodowanie za błąd lekarski konieczne jest wszczęcie postępowania sądowego przed sądem cywilnym, gdyż samo wszczęcie postępowań pozasądowych zazwyczaj okazuje się niewystarczające do przyjęcia odpowiedzialności za szkodę przez szpital lub jego ubezpieczyciela. Swoich roszczeń o odszkodowanie za błąd lekarski można dochodzić w następujących postępowaniach:
- Przed towarzystwem ubezpieczeń takim jak np. PZU S.A., w którym podmiot odpowiedzialny za błąd medyczny posiadał wykupioną polisę OC. Ten sposób jest najprostszy, gdyż po złożeniu uzasadnionego zgłoszenia szkody towarzystwo wydaje decyzję, w której może uznać zgłoszone roszczenia i wypłacić odszkodowanie. W praktyce jednak bardzo rzadko zdarza się, że w sprawach błędów medycznych zakłady ubezpieczeń dobrowolnie uznają swoją odpowiedzialność.
- Przed wojewódzką komisją ds. orzekania o zdarzeniach medycznych – postępowanie zazwyczaj trwa krócej niż przed sądem, lecz nawet w przypadku wygranej to szpital proponuje kwotę, którą wypłaci w ramach odszkodowania. Często są to kwoty symboliczne, w żadnym stopniu nieadekwatne do skutków błędu medycznego. Dodatkowo w postępowaniu przed Wojewódzką Komisją do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych obowiązuje ograniczenie wysokości odszkodowania, gdyż można żądać maksymalnie kwoty 100 000 zł w przypadku uszczerbku na zdrowiu pacjenta oraz 300 000 zł w przypadku śmierci pacjenta.
- Przed Rzecznikiem Praw Pacjenta – jest to ciekawe postępowanie, które pomaga zebrać dodatkowy materiał dowodowy w sprawie o błąd lekarski, w szczególności opinię biegłego konsultanta wojewódzkiego z danej dziedziny medycznej. Uzyskanie opinii medycznej oraz stanowiska Rzecznika Praw Pacjenta może pomóc w wykazaniu, że w danej sprawie doszło do błędu medycznego, jednak Rzecznik Praw Pacjenta nie ma uprawnień do ustalenia należnego odszkodowania za skutki błędu lekarskiego, więc należnych z tego tytułu roszczeń i tak będzie trzeba dochodzić przed sądem cywilnym.
- Wszczynając postępowanie przed sądem cywilnym. To znacznie trudniejsza droga niż postępowanie przed towarzystwem ubezpieczeń, czy Wojewódzką Komisją ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych. W pozwie o odszkodowanie do sądu cywilnego poza wykazaniem, że w sprawie doszło do błędu medycznego, trzeba wskazać jakie wydatki z tego tytułu zostały poniesione i udowodnić, że ich poniesienie było niezbędne. Postępowanie przed sądem cywilnym trwa dłużej i wiąże się z ryzykiem poniesienia kosztów procesu, jednak dzięki możliwości powołania niezależnych biegłych oraz ocenie sprawy przez niezawisły sąd daje największe szanse na wykazanie błędu medycznego oraz uzyskanie najwyższego odszkodowania za jego skutki.
Wypłata odszkodowania
Kwoty odszkodowań uzyskiwanych z tytułu błędu medycznego lub wypadku komunikacyjnego zależą od tego jak wysokie koszty zostały poniesione na skutek powstałej szkody. Należy mieć na uwadze, że kwota odszkodowania powstaje z sumowania poszczególnych wydatków.
Warto więc zorganizować faktury nawet za wydatki, które nie są wysokie, gdyż może okazać się, że suma wszystkich wydatków będzie stanowić znaczną kwotę. W skład wydatków, które można uwzględnić dochodząc wypłaty odszkodowania za skutki błędów medycznych czy wypadków komunikacyjnych możemy zaliczyć m.in.:
- Koszty leczenia – jest to bardzo szeroki zbiór. Obejmuje zakup leków, wszelkich niezbędnych sprzętów takich jak wózek inwalidzki, orteza, aparat słuchowy, płatne wizyty lekarskie, płatne badania specjalistyczne, koszty rehabilitacji. Warto mieć na uwadze, że podmiot odpowiedzialny za błąd medyczny odpowiada za koszty poniesione w ramach prywatnej opieki zdrowotnej za każdym razem, gdy uzyskanie świadczeń w ramach NFZ nie jest możliwe albo gdy czas oczekiwania jest tak długi, że może dojść w tym czasie do pogorszenia stanu zdrowia.
- Koszty przygotowania do zmiany zawodu – w ich skład wchodzą wszelkie koszty szkoleń, studiów, kursów, które pozwolą poszkodowanemu wskutek błędu medycznego na przystosowanie się do swojego stanu zdrowia.
Przykładowo, jeśli stolarz wskutek błędu medycznego stracił rękę, a jednocześnie możliwość wykonywania zawodu ma prawo domagać się kosztów zmiany zawodu na taki, w którym brak ręki nie będzie dla niego przeszkodą.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 września 2005 r. uznał, iż koszty zmiany zawodu nie mogą dotyczyć sytuacji, gdy poszkodowany był pracownikiem fizycznym, a chce się przekwalifikować i skończyć studia wyższe. Zwrot może natomiast obejmować w powyższej sytuacji koszty np. szkoły policealnej.
- Koszty odwiedzin bliskich, dojazdów do szpitali, przychodni – orzecznictwo sądowe uznaje, że poszkodowany ma prawo do odwiedzin osób bliskich, co może poprawić jego stan psychiczny, a nawet pomóc w szybszym powrocie do zdrowia. Koszty poniesione na dojazdy powinny zostać zwrócone przez podmiot odpowiedzialny. Konieczne jest udowodnienie kosztów, np. w postaci przedłożenia faktur za paliwo, kserokopii dowodu rejestracyjnego pojazdu, którym wykonywano przejazd lub biletów komunikacji publicznej.
- Koszty pogrzebu w przypadku błędu medycznego ze skutkiem śmiertelnym. Osoby najbliższe zmarłego walcząc o odszkodowanie z powodu śmierci bliskiego mają prawo żądać zwrotu kosztów pogrzebu obejmujących nie tylko ceremonię pogrzebową i koszt nagrobka, ale również m.in. koszt organizacji stypy czy eleganckiego ubrania zakupionego na pogrzeb.
Podatek od odszkodowania
Zgodnie z przepisami prawa podatek należy zapłacić od każdej uzyskanej kwoty pieniędzy o ile nie mamy do czynienia z wyjątkiem, który jest z tej reguły zwolniony. Odszkodowania dochodzone w ramach polisy OC niezależnie czy to od szpitala czy od sprawcy wypadku komunikacyjnego, szczęśliwie dla osób poszkodowanych stanowią akurat taki właśnie wyjątek dzięki czemu od odszkodowania, zadośćuczynienia czy renty wypłacanej z polisy OC sprawcy szkody nie jest naliczany podatek.
Wyjątek zdejmujący z osoby poszkodowanej obowiązek zapłacenia podatku od odszkodowania uzyskanego w ramach polisy OC wynika bezpośrednio z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zgodnie, z którym „wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz dochodu z prowadzonej działalności gospodarczej.”
Odrębnie od odszkodowania traktowane są jednak odsetki za nieterminową wypłatę odszkodowania przez sprawcę szkody lub jego ubezpieczyciela. Odsetki od odszkodowania nie są uznawane za odszkodowanie tylko dochód osoby poszkodowanej i kwotę uzyskanych odsetek od odszkodowania należy uwzględnić w rocznym zeznaniu podatkowym i zapłacić od niej podatek.
W celu ułatwienia osobom poszkodowanym rozróżnienia tej sytuacji ubezpieczyciel wypłacający odszkodowanie z polisy OC wraz z odsetkami ma obowiązek poinformować pisemnie osobę poszkodowaną o kwocie odsetek od jakiej musi ona zapłacić podatek, a nawet przygotować dla niej i przesłać odpowiednią deklarację podatkową PIT w tym zakresie.
Odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu
Odszkodowanie za uszczerbek na zdrowiu fachowo nazywane jest zadośćuczynieniem. Zadośćuczynienie zostało uregulowane w art. 445 kodeksu cywilnego stanowi, że naprawienie krzywdy powinno nastąpić przez przyznanie poszkodowanemu „odpowiedniej sumy” pieniężnej, natomiast nie wskazuje żadnych dalszych kryteriów ustalania wysokości zadośćuczynienia. Oznacza to, że nie tylko nie ma precyzyjnych kryteriów oznaczenia rozmiarów takiej krzywdy, ale również wartości kwotowych stanowiących podstawę należnego odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu.
Zadośćuczynienie jest przyznawane w wysokości uznaniowej, zwykle jednak ma najwyższą wartość pieniężną ze wszystkich roszczeń odszkodowawczych i w zależności od okoliczności konkretnej sprawy możemy uzyskać kwotę od kilku do kilkuset tysięcy złotych. Najwyższe zadośćuczynienia za skutki błędów medycznych przekraczają nawet kwoty miliona złotych.
Na wysokość odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu może wpływać również rodzaj postępowania w jakim się go dochodzi. Jedynie sąd cywilny ma całkowitą swobodę ustalając w toku postępowania sądowego wysokość kwoty należnego zadośćuczynienia odpowiedniego do skutków błędu w sztuce lekarskiej i doznanego w ten sposób rozmiaru uszczerbku na zdrowiu.
Natomiast w ramach postępowania przed Wojewódzkimi Komisjami ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych bezpośrednio poszkodowany na skutek błędu medycznego pacjent może uzyskać maksymalnie 100 tysięcy złotych zadośćuczynienia, a w przypadku jego śmierci, najbliżsi członkowie rodziny mogą otrzymać łącznie maksymalnie 300 tysięcy złotych dla całej rodziny. W większości przypadków kwoty odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu proponowane przez szpital są jednak znacząco niższe.
Odzyskiwanie odszkodowań
Podsumowując, odszkodowanie obejmuje wszelkie koszty, które osoba poszkodowana poniosła w związku z popełnionym błędem medycznym lub na skutek wypadku komunikacyjnego. Do otrzymania odszkodowania niezbędne jest wykazanie, że koszty te zostały poniesione w bezpośrednim związku z powstałą szkodą, a ich poniesienie jest celowe.
Odszkodowanie można uzyskać bezpośrednio od ubezpieczyciela w ramach polisy OC sprawcy szkody lub na drodze postępowania cywilnego. W sprawie błędu medycznego można dodatkowo zwrócić się do Rzecznika Praw Pacjenta i Wojewódzkiej Komisji ds. Orzekania o Zdarzeniach Medycznych.
Jeżeli roszczenie o odszkodowanie zostanie prawidłowo sformułowane i udowodnione istnieje duża szansa na odzyskanie całości poniesionych kosztów oraz na sfinansowanie tych kosztów leczenia, które powinny zostać poniesione, lecz nie jest to możliwe z powodu braku funduszy osoby poszkodowanej lub jej rodziny.
W ramach odszkodowania można również dochodzić zwrotu utraconych na skutek wypadku czy błędu lekarskiego dochodów a nawet domagać się od ubezpieczyciela wypłaty renty wyrównawczej na przyszłość. Renta może zostać przyznana z tytułu:
- utraconych dochodów;
- zwiększonych potrzeb;
- pogorszenia sytuacji finansowej osób pozostających na utrzymaniu, jeżeli skutkiem wypadku czy błędu medycznego była śmierć osoby najbliższej.
Poza odszkodowaniem sensu stricte za negatywne skutki wypadku drogowego czy błędu w sztuce lekarskiej osoby poszkodowane mogą domagać się również zadośćuczynienia, czyli odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu.
Jeżeli skutkiem szkody była śmierć osoby poszkodowanej jej najbliżsi członkowie rodziny mogą dochodzić zadośćuczynienia za poniesioną z tego tytułu krzywdę.
Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:
- telefonicznie pod nr 607 223 420
- mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl
Adwokat Michał Miller
Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje
Szanowni Państwo,
zachęcam do komentowania powyższego artykułu lub zadawania dodatkowych pytań, które pojawią się w związku z jego lekturą.
Na wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w możliwie jak najkrótszym czasie.
Szanujemy prywatność naszych Czytelników, więc przy komentarzu nie pojawią się żadne Państwa dane w tym adres email.
witam,jaki czas ma ubezpieczyciel na roztrzygnięcie sporu ?Pierwszeprzyszlo po 2tygodniach odmownie i dalsze postepowanie w tej sprawie gdzie dokumentacja medyczna poszla do badan medycznych.Co to oznacza i jak długo trwa?Dziękuję z góry z odpowiedz Agata.
Witam,
odwołanie od decyzji zakładu ubezpieczeń powinno zostać rozpatrzone co do zasady w terminie 30 dni. Z opisywanej przez Panią sytuacji wynika jednak, że dokumentacja medyczna została przedstawiona biegłemu do analizy. Z uwagi na fakt, że sprawy medyczne często są skomplikowane oraz wymagają uzyskania przez biegłego dodatkowych informacji trzeba się liczyć z tym, że biegły będzie potrzebował nawet kilku miesięcy na wydanie opinii. Warto jednakże wysyłać ponaglenia mailowe do likwidatora szkody, a w przypadku braku konkretnych odpowiedzi ze strony zakładu ubezpieczeń lub przedłużającego się ponad miarę postępowania sprawę można zgłosić Rzecznikowi Finansowemu.
Pozdrawiam