Poruszanie się rowerem, czy to do pracy czy w celach rekreacyjnych lub sportowych zyskuje w Polsce coraz większą popularność. Niestety wraz ze wzrostem liczby rowerzystów wzrasta również liczba wypadków z udziałem osób poruszających się na rowerze.
Zgodnie z danymi Komendy Głównej Policji w 2019 r., w wypadkach drogowych poszkodowanych zostało 20.456 osób, z czego aż 4.236 osób to rowerzyści. Wypadki komunikacyjne zazwyczaj mają bardzo poważne skutki dla zdrowia i życia rowerzystów, gdyż aż 257 osób zmarło, a 1.366 doznało ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, który skutkował długotrwałym procesem leczenia i rehabilitacji poszkodowanych rowerzystów.
W artykule wyjaśnię:
- Najczęstsze przyczyny wypadków rowerowych;
- Skąd biorą się wypadki z udziałem rowerzysty na pasach;
- Jakie prawa i obowiązki ma kierujący hulajnogą elektryczną, urządzeniem transportu osobistego oraz urządzeniem wspomagającym ruch;
- Jakie odszkodowanie należy się potrąconemu rowerzyście i jak go dochodzić.
Wypadek z udziałem rowerzysty
Wypadkiem z udziałem rowerzysty możemy nazwać każdą sytuację zderzenia się dwóch pojazdów w tym roweru lub zderzenia rowerzysty z pieszym, w której co najmniej jedna osoba odniosła obrażenia ciała. Należy pamiętać, że jeżeli którykolwiek z uczestników wypadku drogowego odniósł obrażenia, należy wezwać policję na miejsce zdarzenia.
Na podstawie danych Komendy Głównej Policji możemy stwierdzić, że główną przyczyną wypadków z udziałem rowerzysty jest nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu rowerzyście przez kierującego innym pojazdem mechanicznym, gdyż taki wypadek miał miejsce aż 1.377 razy.
Kolejne przyczyny wypadków z udziałem rowerzysty to nieprawidłowe wyprzedzanie rowerzysty – 299 wypadków oraz nieprawidłowe przejeżdżanie drogi dla rowerów przez kierowców innych pojazdów mechanicznych – 242 wypadki.
Do rzadziej spotykanych przypadków potrącenia rowerzystów dochodzi podczas:
- Niezachowania bezpiecznej odległości – 96;
- Niedostosowania prędkości do warunków ruchu – 77;
- Nieprawidłowego skręcania – 66;
- Nieprawidłowego cofania – 45;
- Nieprawidłowego omijania – 24.
Najczęściej w wypadku z udziałem rowerzysty uczestniczą samochody osobowe – aż 2.040 przypadków oraz dostawcze – 124 wypadki. Na kolejnych miejscach mamy wszelkiego rodzaju pojazdy specjalne, TIR’y, motocykle oraz autobusy.
Wypadek rowerzysty na pasach
Szczególną uwagę poświęcę sytuacji wypadku rowerzysty na pasach, gdyż istnieje co najmniej kilka powodów, dla których jest to najczęstsze miejsce potrącania rowerzystów przez kierowców pojazdów mechanicznych. Należy podkreślić, że dzieje się tak nie tylko z winy kierowców, ale czasami również rowerzystów.
Przede wszystkim do wypadków na pasach z udziałem rowerzystów dochodzi na skutek wymuszenia pierwszeństwa przez kierowcę samochodu. Generalną zasadą wynikającą z art. 13 ust 1 ustawy prawo o ruchu drogowym jest, że kierowca pojazdu mechanicznego ma obowiązek udzielić pierwszeństwa pieszym przechodzącym przez jezdnie na pasach. Ta sama zasada dotyczy się rowerzystów, jednak w praktyce z jej przestrzeganiem bywa bardzo różnie.
W przeciwieństwie do pieszego rowerzysta często nie ma możliwości zatrzymania się w miejscu i ma zdecydowanie mniej czasu na reakcję w przypadku wymuszenia pierwszeństwa przez kierowcę samochodu, co prowadzi do wypadków.
Ponadto kierowca samochodu przejeżdżając przez pasy często nie spodziewa się rowerzysty albo wcale go nie widzi, na skutek czego wjeżdża w rowerzystę lub wprost przed niego nawet nie zwalniając co musi się skończyć wypadkiem.
Tego typu sytuacje zazwyczaj kończą się stwierdzeniem przez policję wyłącznej winy kierowcy samochodu za spowodowanie wypadku na pasach i dają potrąconemu rowerzyście prawo do dochodzenia odszkodowania, zadośćuczynienia lub renty z polisy OC sprawcy wypadku.
Należy również zwrócić uwagę na fakt, że pasy co do zasady są przedłużeniem chodnika, a nie są ścieżką rowerową, o ile nie została ona na nich wyraźnie wyznaczona. W związku z tym rowerzysta na pasach powinien prowadzić rower, a nie przez pasy przejeżdżać na rowerze. Ma to decydujące znaczenie podczas rekonstrukcji wypadku przez biegłego i ocenie po czyjej stronie leży wina za spowodowanie wypadku.
Generalnie rowerzysta na pasach posiada pierwszeństwo tak samo jak pieszy, jednak coraz częściej biegli przy ocenie wypadku rowerzysty na pasach powołują się na art. 14 ust. 1A ustawy prawo o ruchu drogowym, zgodnie z którym: „zabrania się wchodzenia na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych.”
W przypadku rowerzysty, który potrafi się poruszać z prędkością kilkudziesięciu kilometrów na godzinę ma to decydujące znaczenie, gdyż przejeżdżający przez pasy kierowca samochodu często albo w ogóle nie spodziewa się tam rowerzysty albo go nie widzi. Jeżeli prędkość rowerzysty na pasach jest znaczna biegli od rekonstrukcji wypadków często stwierdzają winę rowerzysty uznając, że wtargnął on wprost pod nadjeżdżający samochód, którego kierowca nie miał szans na reakcję.
W ostatnim czasie biegli potrafią stwierdzić winę rowerzysty za spowodowanie wypadku na pasach nawet wtedy, gdyż przez pasy biegnie ścieżka rowerowa. Oczywiście dotyczy to tylko przypadków przejeżdżania rowerzysty przez jezdnię ze zbyt dużą prędkością.
Hulajnogi elektryczne – przepisy
Najtrudniejsza od strony prawnej przez długi czas była sytuacja osób poruszających się na hulajnodze elektrycznej. Od kilku lat trwały prace nad uchwaleniem ustawy, która regulowała by sytuację osoby poruszającej się na hulajnodze elektrycznej, co zaowocowało uchwaleniem ustawy z dnia 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, która została opublikowana w dniu 19 kwietnia 2021 r. i weszła w życie po 30 dniach od publikacji, czyli z dniem 19 maja 2021 r.
Na mocy wskazanej powyżej ustawy do Prawa o Ruchu Drogowym zostały dodane definicje:
- hulajnogi elektrycznej – pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe;
- urządzenia transportu osobistego – pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe. W praktyce będą to m.in. zasilane silnikami elektrycznymi deskorolki, rolki/wrotki, hoverboardy, monocykle czy urządzenia samobalansujące (typu segway).
- urządzenia wspomagającego ruch – urządzenie lub sprzęt sportowo-rekreacyjny, przeznaczone do poruszania się osoby w pozycji stojącej, napędzane siłą mięśni. Do tej kategorii należą m.in. hulajnoga, łyżworolki, wrotki czy deskorolka, które nie posiadają żadnego silnika.
Najnowsza nowelizacja ustawy prawo o ruchu drogowym wprowadziła również obowiązki wobec osób poruszających się na hulajnodze elektrycznej, urządzeniu transportu osobistego czy urządzeniu wspomagającym ruch.
Osoby poruszające się hulajnogą elektryczną oraz na urządzeniach transportu osobistego będą traktowane podobnie jak rowerzyści i mają obowiązek poruszania się ścieżką rowerową, jeżeli jest ona dostępna. Jeżeli nie ma ścieżki rowerowej na hulajnodze elektrycznej oraz na urządzeniach transportu osobistego można poruszać się chodnikiem, jednak z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego oraz obowiązkiem ustąpienia pieszym pierwszeństwa. Po drodze można się poruszać hulajnogą elektryczną jedynie w przypadku, gdy obowiązuje na niej ograniczenie prędkości do 30 km/h.
Poruszanie się na hulajnodze elektrycznej oraz na urządzeniach transportu osobistego jest zabronione dla dzieci poniżej 10 lat, a dla dzieci w wieku 10-18 lat dozwolone po uzyskaniu karty rowerowej lub prawa jazdy kategorii AM, A1, B1 lub T.
Osoby poruszające się przy pomocy urządzenia wspomagającego ruch mogą poruszać się zarówno po chodniku jak i po drodze rowerowej. Na chodniku oraz zbliżając się do przejścia dla pieszych muszą ustąpić pierwszeństwa pieszemu oraz dostosować swoją prędkość do prędkości pieszych. Do poruszania się przy pomocy urządzeń wspomagających ruch, nie są potrzebne żadne uprawnienia, nie ma też ograniczeń wiekowych do ich użytkowania.
Wobec wszystkich osób poruszających się na hulajnogach elektrycznych oraz urządzeniach transportu osobistego czy urządzeniach wspomagających ruch zakazane są:
- jazda pod wpływem alkoholu;
- przewożenie innej osoby lub ładunku;
- ciągnięcie pojazdu lub ładunku;
- czepianie się innych pojazdów.
Wprowadzenie przepisów regulujących możliwość poruszania się na hulajnodze elektrycznej, urządzeniach transportu osobistego czy urządzeniach wspomagających ruch jest bardzo potrzebne, gdyż do tej pory w każdej sytuacji wypadku z ich udziałem domniemywało się jego winę tej osoby.
Poruszając się po chodniku hulajnoga elektryczna czy urządzenia transportu osobistego oraz wspomagające ruch z uwagi na rozwijaną prędkość stwarzały duże zagrożenie dla pieszych i zazwyczaj to ich kierowca ponosił winę za wypadek z uwagi na niedostosowanie prędkości lub wymuszenie pierwszeństwa.
Obecne uregulowania pozwolą w większym stopniu uporządkować ruch na chodnikach i drogach rowerowych oraz ułatwić ustalenie winnego w przypadku kolizji czy wypadku. Niestety ciągle brakuje nałożenia zarówno na rowerzystów jak i osoby poruszające się na hulajnodze elektrycznej, urządzeniach transportu osobistego czy urządzeniach wspomagających ruch obowiązku posiadania polisy OC co pozwoliłoby rozwiązać problem odpowiedzialności odszkodowawczej, która coraz częściej powstaje na skutek wypadków z ich udziałem.
Odszkodowanie za potrącenie rowerzysty
Poszkodowanemu na skutek wypadku rowerzyście należy się odszkodowanie z polisy OC sprawcy wypadku. Wśród świadczeń odszkodowawczych możemy wyróżnić:
- Zadośćuczynienie – którego celem jest rekompensata doznanych przez rowerzystę strat niematerialnych, takich jak:
- ból,
- cierpienie,
- uszczerbek na zdrowiu,
- ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu,
- urazy psychiczne i trauma po wypadku.
- Odszkodowanie – służące naprawieniu strat materialnych doznanych przez rowerzystę na skutek potrącenia, w tym zwrot kosztów:
- leczenia,
- rehabilitacji,
- zakupu leków,
- uszkodzonego roweru, telefonu, ubrań, itp.
- Renta – miesięczne świadczenie mające zaspokoić przyszłe potrzeby potrąconego rowerzysty lub wyrównać mu straty, które poniesie w przyszłości. O rentę można się ubiegać z następujących powodów:
- Zwiększone potrzeby, takie jak konieczność długotrwałego leczenia czy rehabilitacji lub opieki osób trzecich;
- Utracone dochody spowodowane niezdolnością do wykonywania pracy w pełnym wymiarze lub koniecznością zmiany pracy z uwagi na ograniczenia zdrowotne na mniej płatną.
- W przypadku śmierci rowerzysty na skutek wypadku drogowego członkowie jego najbliższej rodziny mogą starać się o uzyskanie z polisy OC sprawcy wypadku następujących świadczeń odszkodowawczych:
- Zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej;
- Jednorazowego odszkodowania za pogorszenie się ich sytuacji finansowej w związku ze śmiercią osoby najbliższej;
- Renty alimentacyjnej, dla dzieci lub współmałżonka zmarłego rowerzysty związane ze śmiercią osoby, która je utrzymywała.
Wniosek o odszkodowanie za skutki potrącenia rowerzysty należy zgłosić do ubezpieczyciela, u którego miał wykupioną polisę OC sprawca wypadku. Odszkodowania nie dochodzi się bezpośrednio od sprawcy wypadku, gdyż w większości przypadków sprawca nie byłby w stanie zapłacić poszkodowanemu rowerzyście odpowiednich kwot tytułem należnego zadośćuczynienia, odszkodowania czy renty.
Jeżeli sprawca wypadku z udziałem rowerzysty zbiegł z miejsca zdarzenia lub nie posiadał ważnej polisy OC, za spowodowaną przez niego szkodę będzie odpowiadał Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny.
Adwokat Michał Miller
Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje
Szanowni Państwo,
zachęcam do komentowania powyższego artykułu lub zadawania dodatkowych pytań, które pojawią się w związku z jego lekturą.
Na wszystkie pytania postaramy się odpowiedzieć w możliwie jak najkrótszym czasie.
Szanujemy prywatność naszych Czytelników, więc przy komentarzu nie pojawią się żadne Państwa dane w tym adres email.