Rodzaje błędów medycznych

Błąd medyczny oznacza ogólnie rzecz ujmując zawinione naruszenie przez lekarza obowiązujących go w konkretnym wypadku reguł postępowania. Pojęcie błąd medyczny jest bardzo szerokie, dlatego w celu usystematyzowania wyróżnia się rodzaje błędów medycznych.

W doktrynie istnieją dwie podstawowe grupy błędów medycznych: błąd diagnostyczny oraz błąd terapeutyczny. Oczywiście istnieją inne rodzaje błędów medycznych, takie jak choćby organizacyjne, lecz dochodzenie zadośćuczynienia i odszkodowania w Naszej praktyce opiera się właśnie na błędzie medycznym diagnostycznym i błędzie medycznym terapeutycznym.

Błąd diagnostyczny

Błąd diagnostyczny występuje w sytuacji, gdy na etapie rozpoznania schorzenia nastąpi naruszenie przez lekarza reguł wiedzy oraz praktyki medycznej. Rozpoznanie to nic innego jak określenie stanu zdrowia pacjenta, stwierdzenie rodzaju choroby, ustalenie jej przyczyn i przebiegu, czyli postawienie diagnozy. Jest to pierwszy, ale bardzo istotny etap procesu leczenia. Naturalnym jest, że dopiero po postawieniu diagnozy można podjąć skutecznie leczenie.

O błędzie diagnostycznym można mówić wtedy, kiedy lekarz naruszając obowiązujące go zasady postępowania medycznego w sposób błędny rozpozna stan zdrowia pacjenta, a w efekcie spowoduje negatywne konsekwencje dla pacjenta.

Konieczne jest łączne wystąpienie trzech przesłanek:

• nieprawidłowe działanie lekarza, niezgodne z wiedzą medyczną;
• szkoda pacjenta, która powstała wskutek nieprawidłowości;
• bezpośredni związek pomiędzy nieprawidłowościami, a wystąpieniem szkody u pacjenta.

Pamiętać należy, że błąd lekarza nieodzownie łączy się ze szkodą pacjenta. W praktyce oznacza to, że postawienie błędnej diagnozy, która nie spowoduje żadnej szkody, nie opóźni prawidłowego leczenia, nie spowoduje pogorszenia stanu zdrowia nie będzie błędem medycznym.

Wyróżniamy dwa rodzaje błędu diagnostycznego:

• Błąd pozytywny.
• Błąd negatywny.

Błąd pozytywny polega na tym, iż lekarz w sposób nieprawidłowy ustali, że pacjent cierpi na daną chorobę, chociaż w rzeczywistości jest on zdrowy.

O błędzie negatywnym, który jest najczęściej spotykanym rodzajem błędu diagnostycznego możemy mówić w sytuacji, gdy:

• lekarz stwierdzi brak choroby, chociaż w rzeczywistości choroba występuje;
• nastąpi rozpoznanie innej choroby niż rzeczywiście występującej.

W praktyce do błędu diagnostycznego może dojść na skutek:

• braku niezbędnych informacji koniecznych do ustalenia stanu zdrowia pacjenta

albo

• niezgodnego z zasadami logicznego myślenia interpretowania informacji uzyskanych o stanie zdrowia pacjenta.

Wywiad Lekarski

Zasadą leczenia jest dokładne zbadanie pacjenta i dokładne zebranie od niego informacji, które mogą pomóc w postawieniu diagnozy. Błędy lekarskie zdarzają się zazwyczaj na skutek całkowitego zaniechania zbadania pacjenta, niedokładnego zbadania, nieprzeprowadzenia specjalistycznych badań lub nieuwzględnienia w postawionej diagnozie wywiadu zebranego od pacjenta i jego najbliższej rodziny.

Zaniechanie osobistego zbadania jest możliwe tylko w sytuacji, gdy pacjentowi grozi bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, a dostęp do niego jest niemożliwy np. z powodu powodzi.

Kolejnym wyjątkiem jest konsultacja na odległość. Zgodnie z art. 9 Kodeksu etyki lekarskiej ,,Lekarz może podejmować leczenie jedynie po uprzednim zbadaniu pacjenta. Wyjątki stanowią nagłe sytuacje, gdy doraźna pomoc lekarska w formie porady może być udzielona wyłącznie na odległość”. 

W zakresie zebrania przez lekarza wywiadu od pacjenta należy mieć na uwadze, że to lekarz odpowiada za sposób przeprowadzenia wywiadu. Lekarz ma obowiązek pytać pacjenta, nie może się usprawiedliwiać twierdzeniami, iż pacjent nie udzielił mu informacji, w sytuacji, gdy go nie pytał o pewne kwestie.

Pacjent nie ma obowiązku wiedzieć, które informacje są istotne, a które nie, gdyż nie jest specjalistą. Lekarza może usprawiedliwić tylko brak współpracy pacjenta, który nie odpowiada szczerze na pytania. Na marginesie należy wspomnieć, że lekarz powinien uzyskać informacje o pacjencie w ramach wywiadu w każdy dostępny mu sposób. Jeżeli pacjent trafia nieprzytomny do szpitala lekarz powinien uzyskać wszelkie informacje od obecnej rodziny. Nie powinien natomiast zaprzestać wywiadu uzasadniając to brakiem świadomości pacjenta.

Podsumowując, postawienie diagnozy jest pierwszym etapem procesu leczenia. Zdiagnozowanie choroby pacjenta wymaga od lekarza doświadczenia oraz staranności w podjęciu działań, stąd też bardzo łatwo popełnić tutaj błąd, nazywany błędem diagnostycznym. Bardzo często pociąga on za sobą inne błędy z uwagi na fakt, iż diagnoza poprzedza pozostałe etapy procesu leczenia. Niejednokrotnie to z powodu błędnej diagnozy dochodzi do kontynuowania nieprawidłowego leczenia, a w efekcie do utraty zdrowia i życia przez pacjenta

Błąd diagnostyczny orzecznictwo

Przykładowe błędy diagnostyczne zostały dokładnie opisane na blogu w zakładce Przykłady Błędów Medycznych. Poniżej znajduje się wskazanie kilku sytuacji błędów medycznych diagnostycznych.

• Przykładem błędu diagnostycznego jest złe rozpoznanie spowodowane zaniechaniem przeprowadzenia specjalistycznych badań, podczas gdy konieczność tych badań wynika z określonych w medycynie zasad prawidłowego postępowania.
• Lekarz zaniechał u pacjenta ze złamaniem kości w okolicach kolana wykonania badań sprawdzających czy doszło do uszkodzenia nerwu strzałkowego. Niewykonanie koniecznego badania skutkuje brakiem rozpoznania uszkodzenia nerwu, co może doprowadzić do coraz większych uszkodzeń i skutkuje niemożnością prawidłowego chodzenia do końca życia.
• Niewykonanie u małego dziecka badania USG jądra skutkowało koniecznością usunięcia jądra, choć istniały podstawy do tego, aby pediatra po zbadaniu dziecka skierował go na badania specjalistyczne.
• Brak skierowania przy widocznym na USG piersi guzka u kobiety obciążonej rodzinnie nowotworem piersi stanowi błąd medyczny.

Błąd terapeutyczny

Błąd medyczny terapeutyczny polega na niewłaściwym wykonaniu czynności leczniczych, czyli niewłaściwym prowadzeniu procesu leczenia przez lekarza.

Błędy terapeutyczne można co do zasady podzielić na dwie grupy:

• Błąd terapeutyczny, który pojawia się z powodu błędnej diagnozy.

  Prawidłowe leczenie pacjenta przy błędnie postawionej diagnozie jest praktycznie niemożliwe do wykonania. Trudno leczyć skutecznie nowotwór, jeśli postawiono rozpoznanie odrastania zwykłego guzka. Lekarz prowadzący leczenie nie może się ograniczyć tylko do bezrefleksyjnego podtrzymania diagnozy postawionej przez innego specjalistę. Powinien za każdym razem bazować również na swojej wiedzy i doświadczeniu zawodowym. W przypadku, gdy lekarz ma poważne wątpliwości, czy postawiono prawidłową diagnozę powinien dołożyć nadzwyczajnej staranności w ich wyjaśnieniu konsultując pacjenta ponownie u innego specjalisty albo zwołując konsylium lekarskie o czym wprost informuje ustawa o zawodzie lekarza i lekarza dentysty.

• Błąd terapeutyczny, który się pojawia, mimo iż postawiono prawidłową diagnozę.

  Błędy, popełnione pomimo prawidłowej diagnozy obejmują wszystkie przypadki, w których mimo prawidłowego wskazania choroby, na jaką cierpi pacjent dochodzi do naruszenia reguł sztuki i wiedzy medycznej w trakcie procesu leczenia. Po postawieniu diagnozy lekarz prowadzący powinien wybrać metodę leczenia adekwatną do konkretnego przypadku. Jednakże choroba może przebiegać w sposób zróżnicowany w zależności od np. stanu pacjenta, jego wieku, przebytych uprzednio chorób. Oznacza to, iżlekarz nie może się ograniczyć tylko do wyboru metody leczenia, ale musi on dokonywać ciągłej korekty czynności leczniczych. Pod wpływem stosowanych środków, lekarstw zachodzą zmiany w organizmie pacjenta, które powinny być kontrolowane na bieżąco. Lekarz jest w tym zakresie zobowiązany do szczególnej staranności.

Błędy Terapeutyczne – Przykłady

Błędy medyczne terapeutyczne stanowią bardzo szeroki wachlarz przypadków, wśród których można wskazać m.in.:

• błędne przeprowadzenie operacji,
• nieprawidłowe ordynowanie leków,
• doprowadzenie do zakażenia pacjenta i rozwoju sepsy,
• nieprawidłowe prowadzenie porodu,
• zwlekanie z wykonaniem cesarskiego cięcia pomimo zaburzeń widocznych w KTG.

Przypadki błędów medycznych terapeutycznych zostały opisane na blogu w zakładce Przykłady Błędów Medycznych.

Do błędów medycznych terapeutycznych może dojść na każdym etapie leczenia. Na etapie przygotowania do operacji, w jej trakcie oraz w stadium po przeprowadzeniu operacji, np. poprzez nieprawidłową opiekę pooperacyjną, brak kontrolowania stanu pacjenta.

Warto zauważyć, że zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 29 września 2005 r. ( I ACa 510/05) przyjęto odpowiedzialność szpitala za poważną i trwałą szkodę powstałą na skutek braku odpowiedniego nadzoru pooperacyjnego.

Podsumowując, błąd terapeutyczny zachodzi w przypadku dokonania przez lekarza wyboru niewłaściwej metody lub podjęcia w wadliwy sposób leczenia, w następstwie czego pojawia się u pacjenta szkoda. Lekarz będzie ponosił odpowiedzialność za wyrządzoną pacjentowi błędem medycznym szkodę tylko wtedy, gdy jego błąd jest zawiniony.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 693 800 771
• mailowo na adres ewelina.miller@eim.waw.pl

Adwokat Ewelina Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje