Wypadki samochodowe

Wypadki samochodowe to najczęstszy rodzaj wypadków drogowych do jakich dochodzi w Polsce. Ma to bezpośredni związek z liczbą samochodów osobowych, których w 2019 r., było zarejestrowanych ponad 23 miliony.

W artykule poza garścią statystyk odnośnie wypadków samochodowych znajdą Państwo również informacje na temat:

• Konsekwencji dla kierowcy za spowodowanie wypadku;
• Odszkodowania zdrowotnego po wypadku samochodowym;
• Odszkodowania za śmierć w wypadku samochodowym.

Wypadek samochodowy

Na wstępie napisałem, że wypadki samochodowe to najczęstszy rodzaj wypadków drogowych w Polsce. Stwierdzenie to jednoznacznie wynika ze statystyk Komendy Głównej Policji, zgodnie z którymi w 2019 roku doszło do 26.534 wypadków drogowych z czego, 19.833 to wypadek samochodowy.

Wypadki samochodowe to, aż 75% wszystkich wypadków drogowych, a do statystyk liczone są wyłącznie samochody osobowe, bez uwzględnienia samochodów ciężarowych w tym o masie poniżej 3,5 tony oraz autobusów.

Jako główne przyczyny wypadków samochodowych możemy wskazać:

• nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu – 27%;
• niedostosowanie prędkości do warunków ruchu – 24%;
• nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na pasach – 11%;
• niezachowanie bezpiecznej odległości pomiędzy pojazdami – 8,5%.

Pomimo stałej poprawy jakości Polskich dróg oraz zwiększającej się z każdym rokiem ilości autostrad i dróg ekspresowych liczba wypadków samochodowych niestety nie maleje. Wpływ na to mają przede wszystkim stale rosnąca liczba samochodów, pośpiech panujący w Naszym życiu oraz częstotliwość użytkowania samochodów, gdyż obecnie większość osób wszędzie gdzie tylko może porusza się samochodem, nawet jeżeli jest to okoliczny sklep oddalony o kilkaset metrów od domu.

Spowodowanie wypadku

Wypadek samochodowy rodzi poważne problemy dla wszystkich jego uczestników, gdyż przede wszystkim praktycznie zawsze skutkuje uszczerbkiem na zdrowiu, a czasem nawet śmiercią jednej lub większej liczby osób. Ponadto im poważniejsze skutki wypadku samochodowego, tym surowsza kara grozi kierowcy, który ponosi odpowiedzialność za spowodowanie wypadku samochodowego.

Kierowca samochodu za spowodowanie wypadku drogowego ponosi odpowiedzialność na podstawie art. 177 § 1 kodeksu karnego zgodnie z którym: „Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.”

Jeszcze surowsza kara grozi za spowodowanie wypadku, którego skutkiem była śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu jednego z jego uczestników. W takim wypadku zgodnie z art. 177 § 2 k.k. – „jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.”

Poza karą pozbawienia wolności za spowodowanie wypadku grozi kierowcy również zakaz prowadzenia pojazdów. Zakaz prowadzenia pojazdów orzeka się w latach od roku do 15 lat, a w przypadku uprzedniej karalności lub spowodowania wypadku pod wpływem alkoholu zakaz prowadzenia pojazdów może być orzeczony nawet dożywotnio.

W praktyce najczęściej spotykaną karą dla za spowodowanie wypadku jest kara kilku miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Zamiast kary pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania kierowca, który spowodował wypadek może wnioskować do sądu o nałożenie kary ograniczenia wolności, czyli nieodpłatnych prac społecznych lub potrącenia części dochodu uzyskiwanego z wykonywanej pracy.

Spowodowanie wypadku śmiertelnego

Poważniejsze konsekwencje grożą kierowcy za spowodowanie wypadku śmiertelnego. Zgodnie z art. 177 § 2 k.k. wyższe jest ustawowe zagrożenie karą, gdyż wynosi ono od 6 miesięcy do aż 8 lat pozbawienia wolności. Co więcej zgodnie z art. 69 § 1 k.k. sąd może warunkowo zawiesić jedynie karę pozbawienia wolności, która nie przekracza 1 roku.

Za spowodowanie wypadku śmiertelnego kierowcy samochodu faktycznie grozi bezwzględna kara pozbawienia wolności i w praktyce wcale nie jest ona tak rzadko stosowana. Oczywiście na wymiar kary ma wpływ wiele czynników, takich jak:

• motywacja i sposób zachowania się sprawcy,
• rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków,
• rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa,
• właściwości i warunki osobiste sprawcy,
• sposób życia przed popełnieniem przestępstwa,
• zachowanie się sprawcy po jego popełnieniu,
• staranie się kierowcy o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu poczuciu sprawiedliwości,
• zachowanie się pokrzywdzonego.

Wszystkie wskazane powyżej okoliczności są brane przez sąd karny pod uwagę przed wydaniem wyroku i wymierzeniem kary za spowodowanie wypadku śmiertelnego, dlatego tak ważne dla sprawcy wypadku samochodowego jest dobre zaprezentowanie swojej osoby w trakcie postępowania sądowego.

Wypadek samochodowy, nawet ze skutkiem śmiertelnym w większości przypadków jest traktowany jako przestępstwo nieumyślne i sędziowie wymierzając karę biorą to pod uwagę, jednak jeżeli w materiale dowodowym nie znajdą odpowiednich argumentów przemawiających na korzyść sprawcy wypadku to wyrok może być naprawdę surowy.

Wypadek po alkoholu

Zdecydowanie w najgorszej sytuacji jest kierowca, który spowodował wypadek samochodowy pod wpływem alkoholu. Po pierwsze dlatego że odpowiada jednocześnie za dwa przestępstwa, tj:

• prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości z art. 178a § 1 k.k. za które grozi kara do 2 lat pozbawienia wolności, co najmniej 3 lata zakazu prowadzenia pojazdów oraz co najmniej 5 tys. zł świadczenia pieniężnego;
• spowodowanie wypadku z art. 177 k.k. za które grozi jak już wcześniej pisałem w zależności od skutków wypadku kara nawet do 8 lat pozbawienia wolności.

Po drugie dlatego, że zgodnie z treścią art. 178 § 1 k.k. górna granica kary dla kierowcy, który spowodował wypadek pod wpływem alkoholu jest automatycznie z mocy prawa podwyższana o połowę. Dla kierowcy, który spowodował wypadek po alkoholu skutkujący śmiercią lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu, któregokolwiek z uczestników wypadku podniesieniu ulega również dolne zagrożenie karą pozbawienia wolności i to aż do dwóch lat.

Bezpośrednią konsekwencją tego stanu rzeczy jest fakt, iż kierowca, który spowodował wypadek po alkoholu skutkujący śmiercią lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu, któregokolwiek z uczestników wypadku musi zostać skazany na bezwzględną karę pozbawienia wolności, czyli trafi do więzienia, gdyż sąd może warunkowo zawiesić jedynie karę pozbawienia wolności, która nie przekracza 1 roku czasu.

Ponadto kierowca, który spowodował wypadek po alkoholu odpowiada własnym majątkiem za wszystkie szkody będące skutkiem wypadku:

• materialne, takie jak koszty naprawy uszkodzonych pojazdów czy koszty leczenia i rehabilitacji oraz ewentualnej renty dla osób poszkodowanych;
• niematerialne, czyli zadośćuczynienie dla osób poszkodowanych w wypadku oraz osób najbliższych osoby, która na skutek wypadku poniosła śmierć.

Oczywiście kierowca, który spowodował wypadek po alkoholu nie płaci wszystkich wyżej wymienionych kosztów bezpośrednio z własnej kieszeni. Wszystkie koszty pokryje tymczasowo towarzystwo ubezpieczeń w ramach polisy OC samochodu, który spowodował wypadek. Po wypłaceniu należnych świadczeń osobom poszkodowanym ubezpieczyciel będzie jednak dochodził od sprawcy wypadku po alkoholu ich zwrotu na podstawie regresu, który mu przysługuje zgodnie z art. 43 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych.

Odszkodowanie po wypadku samochodowym

Wszystkim osobom poszkodowanym w wypadku samochodowym przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie za doznane szkody zarówno materialne jak i zdrowotne. W przypadku trwałego kalectwa skutkującego niepełnosprawnością lub niezdolnością do pracy zarobkowej, chociażby w części poszkodowanie uczestnicy wypadku samochodowego mogą dochodzić z polisy OC sprawcy wypadku również comiesięcznej renty.

Celem odszkodowania jest wyrównanie wszystkich strat materialnych odniesionych po wypadku samochodowym przez osoby, które w nim uczestniczyły. Odszkodowania można więc dochodzić za:

• poniesione koszty prywatnego leczenia i rehabilitacji;
• koszty zakupu leków czy sprzętów medycznych;
• niezbędną opiekę osób trzecich;
• utracone w okresie niezdolności do pracy dochody;
• uszkodzony samochód;
• zniszczone w wypadku rzeczy osobiste, takiej jak telefon, komputer, okulary czy ubrania;

Odszkodowanie zdrowotne po wypadku samochodowym fachowo nazywa się zadośćuczynieniem. Zadośćuczynienie przysługuje uczestnikom wypadku samochodowego za doznane szkody niematerialne takie jak:

• uszczerbek na zdrowiu;
• urazy psychiczne;
• ból, cierpienie i krzywda;
• zależność od pomocy osób trzecich w okresie leczenia i rehabilitacji;
• konieczność reorganizacji swojego życia;

Wszelkie roszczenia o odszkodowanie, zadośćuczynienie czy rentę po wypadku samochodowym należy zgłosić bezpośrednio do ubezpieczyciela w ramach polisy OC sprawcy wypadku. Najlepiej zrobić to pisemnie w ramach zgłoszenia szkody, które należy wysłać listem poleconym lub mailem na adres właściwego towarzystwa ubezpieczeń.

Odszkodowanie po wypadku samochodowym – kwota

Kwota odszkodowania i zadośćuczynienia po wypadku samochodowym zależy przede wszystkim od rozmiaru szkody poniesionej przez osoby poszkodowane. Równie ważne jak rozmiar szkody jest jednak również właściwe jej opisanie i udowodnienie. Towarzystwa ubezpieczeń w ramach prowadzonej likwidacji szkody notorycznie zaniżają kwoty odszkodowania i zadośćuczynienia należnego osobom poszkodowanym w wypadkach samochodowych.

W przypadku odszkodowania za straty materialne sytuacja jest dość prosta, gdyż ubezpieczyciel w ramach polisy OC sprawcy wypadku samochodowego powinien zwrócić w całości wszystkie koszty i straty będące bezpośrednim skutkiem wypadku. Należy jednak pamiętać, że wysokość kwot zgłoszonych we wniosku o odszkodowanie po wypadku samochodowym powinna być potwierdzona fakturami, gdyż paragon nie stanowi dowodu poniesienia kosztów przez daną osobę ze względu na brak danych osoby, która opłacała kwotę wskazaną na paragonie.

Dochodząc odszkodowania za utracone zarobki warto uzyskać stosowne zaświadczenie od pracodawcy, w którym wyliczy on różnicę pomiędzy kwotą jaką osoba poszkodowana po wypadku samochodowym otrzymałaby w przypadku pracy w pełnym wymiarze czasu przez okres leczenia i rehabilitacji, a kwotą jaką otrzymała przebywając na zwolnieniu lekarskim.

Zacznie trudniejsza sytuacja jest w przypadku konieczności wyliczenia, a następnie wykazania odpowiedniej kwoty zadośćuczynienia, czyli odszkodowania za straty niematerialne. Wysokość kwoty zadośćuczynienia należnego za skutki wypadku samochodowego w przeciwieństwie do odszkodowania za straty materialne nie wynika bezpośrednio z żadnego dokumentu.

Odpowiednie zadośćuczynienie określa się dla każdego przypadku indywidualnie na podstawie doznanego uszczerbku na zdrowiu, urazów psychicznych, bólu, cierpienia i krzywdy oraz innych dolegliwości, których doświadczyła osoba poszkodowana po wypadku samochodowym.

Co ważne, po zgłoszeniu szkody w ramach polisy OC sprawcy wypadku, kwotę odpowiedniego zadośćuczynienia określa ubezpieczyciel, w którego interesie nie leży wypłata wysokiego świadczenia. Dlatego też niezależnie od wysokości przyznanej kwoty zadośćuczynienia koniecznie należy złożyć odwołanie decyzji ubezpieczyciela. Po rozpatrzeniu odwołania przez towarzystwo ubezpieczeń należy złożyć pozew do sądu cywilnego, gdyż tylko sędzia po zasięgnięciu opinii niezależnych biegłych, może właściwie określić kwotę zadośćuczynienia należną osobie poszkodowanej w wypadku samochodowym.

Odszkodowanie za śmierć w wypadku samochodowym

Podobnie jak w przypadku uszczerbku na zdrowiu czy szkód materialnych, tak samo za śmierć w wypadku samochodowym przysługuje odszkodowanie, zadośćuczynienie oraz renta. Oczywiście o te świadczenia odszkodowawcze mogą ubiegać się najbliżsi członkowie rodziny osoby zmarłej w wypadku samochodowym.

Do kręgu osób najbliższych zmarłego zgodnie z orzecznictwem sądów w sprawach o odszkodowanie za śmierć należą:

• współmałżonek lub partner – ślub nie jest warunkiem koniecznym;
• dzieci;
• rodzice;
• rodzeństwo;
• dziadkowie;
• wnuki;
• zięć, synowa oraz teść i teściowa jednak tylko przypadku łączącej ich ze zmarłym wyjątkowo bliskiej relacji.

Za śmierć w wypadku samochodowym najbliżsi osoby zmarłej mogą dochodzić następujących świadczeń odszkodowawczych:

• zadośćuczynienia – najważniejsze roszczenie za śmierć osoby najbliższej, które przysługuje każdemu z wyżej wymienionego kręgu osób. Celem zadośćuczynienia za śmierć osoby najbliższej jest złagodzenie bólu, cierpienia, poczucia pustki i inny negatywnych przeżyć psychicznych po stracie bliskiego członka rodziny.
• odszkodowanie za pogorszenie sytuacji finansowej rodziny – przysługuje jedynie osobom, które prowadziły ze zmarłym wspólne gospodarstwo domowe lub pozostawały na jego utrzymaniu. Celem odszkodowania za pogorszenie sytuacji finansowej jest rekompensata odniesionej szkody materialnej, ale również wynagrodzenie braku wsparcia i pomocy w czynnościach życia codziennego, które zapewniała osoba zmarła.
• renta alimentacyjna – stanowi uzupełnienie odszkodowania za pogorszenie sytuacji finansowej rodziny, gdyż jej celem jest rekompensata utraconych dochodów, które rodzina straci w przyszłości. Przysługuje wyłącznie współmałżonkowi lub partnerowi oraz małoletnim dzieciom osoby zmarłej. Renta alimentacyjna jest wypłacana miesięcznie do czasu uzyskania pełnoletności przez dzieci, a w przypadku współmałżonka nawet do śmierć lub założenia kolejnego związku małżeńskiego.

Odszkodowanie za śmierć w wypadku samochodowym również wypłacane jest z polisy OC sprawcy wypadku. Każda osoba uprawniona do jego uzyskania musi złożyć osobne zgłoszenie szkody do ubezpieczyciela ze wskazaniem roszczeń których się domaga oraz ich wysokości.

W przypadku dochodzenia odszkodowania, zadośćuczynienia czy renty alimentacyjnej po śmierci osoby najbliższej, na skutek wypadku samochodowego, zdecydowanie zalecam złożenie pozwu o odszkodowanie do sądu cywilnego. Jednocześnie odradzam zawieranie ugody po uzyskaniu decyzji ubezpieczyciela, gdyż zaproponowane w niej kwoty świadczeń są w każdym przypadku co najmniej o połowę zaniżone, a w niektórych przypadkach skierowanie sprawy do sądu pozwoli uzyskać nawet kilkukrotnie wyższe kwoty odszkodowania, zadośćuczynienia czy renty alimentacyjnej.

Jeżeli mają Państwo pytania związane z treścią artykułu lub znaleźli się Państwo w podobnej sytuacji, serdecznie zapraszam do kontaktu:

• telefonicznie pod nr 607 223 420
• mailowo na adres michal.miller@eim.waw.pl

Adwokat Michał Miller

Artykuł został sprawdzony w 2023 roku i zostały naniesione odpowiednie poprawki. Dbamy o to, byś czytając treści - czytał tylko aktualne informacje